آینه جم، الهام بهروزی، نویسنده و روزنامه‌نگار: عسلویه به‌دلیل جای دادن صنایع مولد و بزرگ نفت و گاز و نقش‌آفرینی آن در تأمین یک سوم بودجۀ کشور به‌عنوان پایتخت انرژی کشور شناخته و دانسته می‌شود؛ پایتختی که ایران کوچک هم خوانده می‌شود، چون این منطقۀ صنعتی اقوام مختلف ایرانی را که اغلب نیروهای کار صنایع موجود هستند، در خود جای داده است.

بدون‌شک برای مفرح‌شدن و کاهش آسیب‌های اجتماعی و بزه‌کاری در این محیط خشک صنعتی بایستی فعالیت‌ها و زیرساخت‌های فرهنگی به‌ویژه کتابخوانی در آن توسعه بیابد؛ چراکه کتاب به‌عنوان یک ابزار فرهنگ‌ساز نقش بسیار مؤثری در دانایی‌افزایی و تلطیف روحیات و کاهش خشونت‌های اجتماعی بازی می‌کند. از دید بزرگان، کتاب بهترین ابزار برای انتقال دانش و آگاهی به جامعه و میراثی بسیار آموزنده و اندیشه‌پرور و خردآمیز است. در این زمینه، سید محمد محیط طباطبایی، پژوهشگر ادبی، مورخ، منتقد و ادیب معاصر ایران گفته است: «به نظر من، کتاب بیش از درس و معلم به انسان می‌آموزد؛ من ۹ دهم معلومات خود را از کتاب آموخته‌ام و یک دهم را از معلم و درس فرا گرفتم.»

شوربختانه با همۀ اهمیتی که کتاب در توسعۀ دانایی و فرهنگی دارد، در عسلویه همچنان گمنام و مهجور مانده است. گواه این ادعا، فقر زیرساخت‌های کتابخوانی و نبود حتی یک کتابخانۀ و کتابفروشی استاندارد در این شهرستان است. این کمبودها دست به دست هم داده‌اند تا عسلویه در چهار شاخص کتابخانه‌ای در کف جدول استان قرار بگیرد! بی‌شک این موقعیت زیبندۀ این شهرستان که صنایع نفتی و گازی عظیم و پردرآمد در آن واقع شده‌اند، نیست!

طبق آمارهای جدیدی که از سوی اداره‌کل کتابخانه‌های عمومی استان ارائه شده، شهرستان عسلویه در چهار شاخص کتابخانه‌ای در حال درجا زدن است. نگارنده برای روشن‌شدن عمق مسئله، وضعیت این شهرستان را در مؤلفه‌های مذکور به‌طور مستند تشریح می‌کند؛ عسلویه در شش ماه اول سال جاری، به ترتیب در شاخص زیربنا به ازای هر ۱۰۰ نفر، ۱.۴ مترمربع فضای و در شاخص منابع، به ازای هر ۱۰۰ نفر، ۴۴.۵ نسخه کتاب و در شاخص عضو نیز به ازای هر ۱۰۰ نفر، ۲.۳ عضو داشته است. همچنین کُمیت عسلویه در شاخص امانت هم لنگ می‌زند و طبق این آمار، در این شهرستان به ازای هر ۱۰۰ نفر، ۱۹.۳ کتاب به امانت رفته است.

این آمارها، به خودی خود وضعیت بغرنج این شهرستان که ورای ساکنان بومی، جمعیت قابل توجهی از کارکنان و کارگران صنایع را در خود جای داده است، بازگو می‌کند. هرچند بسیاری از شرکت‌ها و پتروشیمی‌های مستقر در این منطقه، کارهای ارزنده‌ای را در حوزۀ کتاب و کتابخوانی نظیر اختصاص بن خرید کتاب، برپایی نمایشگاه فصلی کتاب، رونمایی کتاب، حمایت از تألیف و انتشار کتاب و… در طول سال انجام می‌دهند ولی به‌دلیل اینکه عمدۀ این فعالیت‌ها در فضای اداری و کمپ‌های مسکونی این شرکت‌ها صورت می‌گیرد، عملاً تأثیری در ارتقاء سطح کتابخوانی و توسعۀ زیرساخت‌های کتابخانه‌ای در قسمت شهری عسلویه نداشته‌اند.

در این زمینه پتروشیمی‌های نوری، مبین، زاگرس، جم، آریاساسول، پردیس و… به نسبت پتروشیمی‌های دیگر عملکرد قابل‌قبول‌تری داشته‌اند؛ اما چون بیشتر این فعالیت‌ها به‌شکل جزیره‌ای و ارگانی صورت می‌گیرند، نقش محسوسی در توسعۀ فرهنگ کتاب و کتابخوانی در گسترۀ شهرستان عسلویه ایفا کرده‌اند و این‌گونه شده که نفس کتاب امروز در این شهرستان که عنوان پایتخت انرژی کشور را یدک می‌کشد، کم‌جان و ضعیف شده است.

متأسفانه زیرساخت‌های کتابخانه‌ای عسلویه ناکافی است و همین مسئله به غربت کتاب در آن دامن زده است. بی‌شک صنایع نفت و گاز که تا این لحظه سهم بسزایی در توسعۀ اقتصادی این منطقه داشته‌اند، الآن رسالت توسعۀ فرهنگی آن را نیز باید پذیرا شوند و زمینۀ ساخت یک کتابخانۀ عمومی استاندارد و مدرن را در راستای عمل به مسئولیت‌های اجتماعی خود فراهم کنند؛ کتابخانه‌ای که باید در مرکز شهر بنا نهاده شود تا ساکنان بومی هم از آن فیض ببرند. طبیعی است با ایجاد این فضا می‌توان به جان‌گرفتن کتاب در این شهرستان و کاهش آسیب‌های اجتماعی نظیر اعتیاد که به گفتۀ برخی از منابع موثق در برخی از کمپ‌های کارگری رشد نگران‌کننده‌ای یافته، دل بست.

خوشبختانه چندی است که برخی از پتروشیمی‌ها و شرکت عملیات غیرصنعتی پازارگاد برای رسیدن به نتایج امیدبخش در حوزه فعالیت‌های فرهنگی و ترویجی در عسلویه به ساماندهی برنامه‌های کتاب‌محور و نمایشگاه‌های فصلی کتاب روی آورده است. این شرکت‌ها با کوتاه‌کردن دست دلالانی که پیش از این در رتق‌وفتق کردن امور نمایشگاه‌های کتاب در این منطقه نقش اصلی را بازی می‌کردند، به دنبال برگزاری نمایشگاه‌های باکیفیت و با حضور ناشران معتبر کشوری و تازه‌های نشر هستند. بی‌شک این اقدام به سهم خود در کیفی‌سازی فعالیت‌های کتاب‌محور در عسلویه مؤثر خواهد بود ولی برای ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی در این جامعۀ نامأنوس با کتاب، باید زیرساخت‌های کتابخانه‌ای نیز توسعه پیدا کند.

طبق اعلام اداره‌کل کتابخانه‌های عمومی استان بوشهر، عسلویه هم‌اکنون به کتابخانۀ دوم به‌شدت نیاز دارد؛ چون فقر فضای کتابخانه‌ای به افت جریان کتابخوانی در این منطقه -که اقلیت‌ها و اقوام مختلفی را در خود جای داده- منجر شده‌است. بی‌شک ایجاد یک کتابخانه استاندارد و مدرن با فضایی مناسب و متناسب با سلیقه و طیف‌های سنی مختلف در این منطقه می‌تواند شور کتابخوانی را در میان ساکنان و کارکنان آن بیش از گذشته پدید بیاورد./ ایبنا

نوشتن دیدگاه