آینه جم؛ سجادبهزادی
تجربه نشان داده است حتي دولت هاي تماميت خواه نيز نمي توانند بي خيال سرمايه های اجتماعي خود باشند.سرمايه اجتماعي هر كشور يكي از ستون هاي توسعه محسوب مي شود.بنا و معماری اين ستون ظرافت هاي خاص خود را دارد.كاركرد سرمايه اجتماعي براي امر توسعه در بسياري از موارد از سرمايه اقتصادي یک کشور نيز مهم تر خواهد بود.اعتماد سازی در سایه بی اعتمادی ساخت واكسن كروناي ایراني يكي از نشانه هاي بارز اين موضوع است.
اگر "اعتماد" و "مشارکت مدنی" را به عنوان دو مؤلفه ي مهم سرمایه اجتماعی بدانيم در كمال نگراني بايد گفت؛ نشانه هايي هم هست كه بنظر مي رسد سرمایه اجتماعی جامعه کنونی ایران در پايين ترين سطح چابكي و کارآمدی خود قرار دارد.
« بوردیو»، "سرمایه اجتماعی را، جمع منابع واقعی و بالقوه‌ای مي داند که محصول يك شبکه‌ای بادوام است".اين شبكه در ايران كنوني ما نه تنها اعتبار نگرفته است بلكه به طور شایسته مورد پشتيباني دولت ها نيز قرار ندارد.
اگر چه ممکن است وضعيت نحیف سرمايه اجتماعي کشور در کوتاه مدت، خوشايند بخش هايي از سيستم باشد اما عوارض اين خوشايندي در دراز مدت بسيار بيشتر از شعف آن است. مشاركت ۲۵ درصدي مردم تهران در انتخابات مجلس يازدهم و ميانگين مشاركت ۴۵ درصدي اين انتخابات در كل كشور؛يك نمونه روشن دیگری از مطلوب نبودن وضعیت سرمايه اجتماعي در كشور است.اين وضعیت نامطلوب اگر چه به کام عده ای شده است اما این کامیابی هرگز دوام نخواهد آورد.
اكنون كه واكسن كرونا توسط متخصصان كشور وارد مرحله باليني و تست انساني خود شده است بار ديگر بنظر مي رسد باور كردن اثربخشي اين واكسن در بند و طلسم بي اعتمادي و كاهش سرمايه اجتماعي گرفتار شده است.از گفته اي كه "خرید واکسن کرونا را طرحی برای به زانو در‌آوردن ایران و یک نوع تئوری توطئه مي داند تا تلاشی که در مقابل این جبهه ، برای اختصاص میلیون ها یورو جهت خرید واکسن می شود" همگی نشانه اي از پارادوكس چند صدايي در داخل است كه به شدت به كاهش اعتماد و سرمايه اجتماعي كمك كرده است.
كساني كه در اين سالها به سرمايه اجتماعي بي اعتنايي و با عملكرد خود زمينه بي اعتمادي را در جامعه تقويت كرده اند بايد بدانند كه سرمایه اجتماعی، يك منفعت شخصي نيست؛بلكه مي تواند براي تمامي بخش هاي كشور منفعت بزرگي داشته باشد.اگر بخش هاي اقتصاد وبهداشت جامعه با هزينه هاي كلان به واكسن كرونا دست يابند چنانچه پشتوانه سرمايه اجتماعي نداشته باشد همه چيز در هاله اي از ابهام باقي مي ماند.
به فرار مغزها و نخبگان توجه نکردیم ، گرفتار فرار توده ها و قشرهای عادی جامعه شدیم.بی اعتمادی در بخش های کوچک تر جامعه را بی اهمیت نشان دادیم، گرفتار بی اعتمادی عمومی جامعه و ریزش سرمایه اجتماعی شدیم.بر اساس یک پایش اجتماعی تا قبل از کرونا ۲۳ میلیون نفر از ایرانیان میل به ترک وطن داشتند.
اکنون که متخصصان کشور در وضعیت سخت تحریم و نابرابری جهانی،تلاش می کنند به واکسن کرونا دست یابند ، طلسم بی اعتمادی و کاهش سرمایه اجتماعی بر تلاش آنها سایه افکنده است و ناچار می شوند تست این واکسن را ابتدا بر روی فرزندان خود آزمایش کنند.با این حال راحت بگویم؛ عده ی زیادی هستند که همچنان تولید این واکسن را نه برای مسولین و طبقه سرمایه دار جامعه، بلکه برای طبقه ها ی پایین تر جامعه می دانند.بر اساس بی اعتمادی عمومی ، چه بسا عده ای فکر می کنند واکسن کرونای مسئولین همان ۱۵ هزار دوزی است که به زودی از آمریکا وارد ایران خواهد شد.
تقويت سرمايه اجتماعي با شور وشعار حاصل نمي شود. بايد اجازه داد نهادي هاي جمعي و مدني فعاليت گسترده تر و اثربخش تري در عرصه هاي عمومي داشته باشند. دولت ها وكليت سيستم نبايد از شبكه اي كه به چابكي سرمايه اجتماعي و طبقه متوسط كمك مي كند بترسند، یا که حمايت از سرمايه هاي اجتماعي را تنها در راستاي منافع خود شل وسفت كند. اگر حاکمیت در تقویت غني تر كردن اين شبكه تلاش واقعي از خود نشان ندهد آن زمان كه براي يك مسئله و يا چالش ملي ؛ مانند ساخت واكسن كرونا ؛ تلاش واقعي دارد با خطر بي اعتمادي عمومي روبرو مي شود.
* توسعه و جامعه جم
[کد خبر:AJ34634]
