چگونه مانع تنش و درگيري در خانواده شویم/ عذر طرف مقابل خود را بپذیریم
نویسنده:موسی قیصری
به گزارش خبرگزاری آینه جم، طبق برخی آيات قرآن كريم اندكي از علم به بشريت اعطا شده و مجهولات و ناداني هاي انسانها بيشتر از معلومات آنان است. بزرگترين پزشك و فيلسوف ايراني يعني ابوعلي سينا در پايان كتاب فلسفي خود به نام"شفا" چنين نوشته است: اگر در اين كتاب به خطا و اشتباهي برخورد شود بايد با ديده اغماض از آن گذر كرد، زيرا انسان محل سهو و نيسان است. بنابراين وقتي دانشمندي بزرگ اين گونه به وقوع خطا اقرار و اعتراف مي كند، بقيه افراد حسابشان روشن است.
بر اساس اعتقاد ديني تنها انبياء و ائمه از خطا و اشتباه بركنار هستند و بقيه افراد اعم از عالم و جاهل، همه دچار لغزش و خطا مي شوند. منتها افراد هوشيار و دقيق كمتر از ديگران خطا مي كنند.
يكي از مشكلاتي كه در نوع خانواده ها وجود دارد اين است كه در مواردي زن يا مرد دچار خطا مي شود. به عنوان مثال مرد خانواده در خانه را باز مي گذارد و يا كليد خانه را گم مي كند. زن خانه نيز بر اثر اشتغال به كاري غذايش مي سوزد و امثال اينها. وقتي كه اشتباهي از سوي زن يا مرد در محيط خانوادگي روي مي دهد، فردي كه دچار اشتباه شده سعي مي كند خود را از اشتباه و خطا بر كنار دارد و بر عكس طرف مقابل مي كوشد خطا و اشتباه او را آشكار كند. بديهي است كه بگو مگوها و درگيريها از همين جا آغاز مي شود و صفا و صميميت خانوادگي را خدشه دار كرده، در صورت استمرار دشمني و كينه توزي جايگزين آن مي گردد.
مشاجره هاي لفظي بين زن و مرد، گاه در ارتباط با امور بسيار جزيي و كوچك روي مي دهد و در عوض اساسي ترين و ضروري ترين واقعيت زندگي خانوادگي يعني صميميت و صفا لطمه مي بيند.با توجه به اين نكته نبايد تحقق درگيريها را خيلي ساده و پيش پا افتاده تلقي كرد، بلكه با همه وجود بايد از ظهور و بروز آنها جلوگيري به عمل آورد. زنان و مردان بايد توجه داشته باشند كه ارتكاب خطا امري اجتناب ناپذير است و هر قدر افراد در انجام امور دقيق باشند باز هم انسانها دچار اشتباه و خطا مي شوند.
البته منظور اين نيست كه خطا و اشتباه ديگران را مجوزي براي اشتباه كاري خود قرار دهيم، بلكه هدف اين است كه وقتي انسانها دچار اشتباه مي شوند، بيهوده تلاش نكنند تا خود را بي تقصير جلوه دهند و از ارتكاب خطا مبرا نمايند.
چيزي كه بگو و مگوها را دامن مي زند و خشم و غضب را سبب مي شود، ارتكاب خطا و اشتباه نيست، بلكه آنچه كه آدمي را خشمگين مي كند سعي و اهتمام افراد در پنهان كردن خطاهاست. بنابراين زن يامرد پس از ارتكاب خطا، بايد با كمال صراحت به ارتكاب جرم اقرار كند و از طرف مقابل عذرخواهي کنند.با انجام اين كار صفا و صميميت خانوادگي خدشه دار نخواهد شد.
متاسفانه بررسي مشكلات خانوادگي حاكي از اين است كه در بسياري از خانواده ها شهامت اخلاقي وجود ندارد و شخص خطاكار به جاي اعتراف به خطا با الهام از روش نقص افكني مي كوشد گناه و اشتباه خود را متوجه ديگران كند. در برابر اين عده در برخي از خانواده ها زنان و مردان با كمال شهامت به خطاي خود اعتراف مي كنند و از افراد پوزش مي طلبند. اساسي ترين نكته تربيتي اين گونه اعترافات اين است كه ديگران نيز مي آموزند در موارد خطا و اشتباه به خطاي خود اقرار كنند و از جدال و مراء خودداري ورزند.
با توجه به مطالب ذكر شده بهترين روشي كه در محيط خانواده بايد حاكم باشد اين است كه افراد خطا كار بلافاصله به اشتباه خود اعتراف كنند و از ديگران پوزش بخواهند. با اتخاذ با اين روش عاقلانه صفا و صميميت خانوادگي خدشه دار نمي شود و زن و مرد با يكديگر صميمي و يكدل خواهند بود. اما با كمال تاسف بايد اعتراف كرد كه در برخي از خانواده ها بر اثر كله شقيها محيط خانوادگي به جهنمي سوزان تبديل مي شود و اولين قربانيان اين جهنم سوزان كودكان هستند.
نكته دقيقي كه همه خانواده ها بايد به آن توجه داشته باشند اين است كه وقتي فردي به خطاي خود اعتراف مي كند، طرف مقابل به جاي اظهار كلماتي تحقير كننده و كوبنده، بايد عذر شخص خطاكار را پذيرا گردد.
يكي از صفات بارز پيامبر اسلام روحيه عذرپذيري بود، يعني هرگاه كسي از ايشان عذرخواهي مي كرد پوزش او را مي پذيرفت. در نتيجه زنان و مردان با رعايت دقت بايد سعي كنند از خطا و اشتباه پرهيز نمايند تا در پرتو آن مجبور به عذرخواهي نشوند. چراكه همواره پيشگيري بهتر از درمان است.
نكته دوم اينكه همه فلاسفه در طي هزاران سال كوشيده اند قوانيني براي روابط انساني وضع كنند و حاصل تفكرات آنان در اين باره فقط يك اصل بوده است كه همه انبيا الهي نيز آن را تاييد نموده اند و آن اين است که نسبت به ديگران همان طور سلوك و رفتار كنيم كه دوست داريم ديگران با ما رفتارنمايند. بنابر اين همان طور كه دوست داريم وقتي ديگران مرتكب خطا و اشتباه مي شوند با شهامت به خطاي خود اعتراف كنند، ما هم اگر در مواردي خطا كرديم با صراحت به اشتباه خود اقرار نماييم و ايمان داشته باشيم كه اعتراف به خطا علاوه بر اينكه آدمي را كوچك و خوار نمي كند، بلكه به او شرف و عزت هم مي بخشد.
اهمیت موقعیت شناسی زن و مرد در زندگی مشترک/ زندگی همیشه توام با شیرینی و تلخی است
دختران و پسران بايد بدانند كه زندگي مشترک همواره توام با خوشي و توافق نيست و در آن تلخي و تندي و سختي نيز وجود دارد، در پرتو دانستن اين امر، جوانان از عالم خيال بيرون آمده و با واقعيت هاي عيني زندگي آشنا مي شوند.
عده اي ازدواج را كار ساده و پيش پا افتاده اي مي دانند، زيرا دختران و پسران با گرايشهاي طبيعي و فطري خود به سمت ازدواج كشيده مي شوند. اين عده معتقدند كه اگر تشريفات زايد اجتماعي، آداب و رسوم غلط قومي و محلي و سختگيري ها در مهريه و جهیزیه از ميان برداشته شود، پيوند دختر و پسر به طور سهل و ساده انجام مي گيرد و جوانان از آفتهاي دوره جواني بر كنار مي مانند.
محتواي برخي از رواياتي كه از پيامبر اسلام(ص) نقل شده حاكي از آن است كه اگر پدران و مادران در مورد ازدواج و انتخاب داماد سختگيري هاي افراطي اعمال كنند و دختران را از ازدواج باز دارند، همه گناهان و تباهي هايي كه بر اثر عدم ازدواج تحقق مي يابد،بر عهده بزرگترها خواهد بود.
بديهي است كه خانواده ها بايد با بررسي و شناخت دقيق دختر و پسر، در امر ازدواج اقدام كنند، اما اين بدان معني نيست كه به اشكال تراشي هاي بي مورد بپردازند و جوانان را از تشكيل خانواده محروم سازند. اساسا دين اسلام آيين سهل و ساده اي است كه از همه دشواري ها و سختگيري ها بيزار است و سادگي و بي آلايشي را مي پسندد. خداوند متعال دربرخي از آيات قرآن مجيد مي فرمايد: درآيين اسلام دشواري و سختي وجود ندارد.
نكته بسيار دقيق و اساسي كه حتما بايد پيرو نظريه آسان گیری و سهل و ساده تلقي كردن ازدواج به آن اشاره كرد اين است كه هر پيوند ازدواجي لزوما موجب سعادت وخوشبختي دختر و پسر نمي گردد، بلكه هزاران نكته باريكتر از مو در اينجا وجود دارد. نكته مهم اين است كه دختر و پسر قبل از ازدواج بايد در ارتباط با زندگي خانوادگي آگاهي هاي لازم را به دست آورده باشند. به عبارت ديگر آنان بايد بدانند كه هدف از ازدواج چيست؟ ازدواج هاي موفق كدامند؟ چرا بعضي ها در زندگي مشترك شكست مي خورند؟علل وعوامل استحكام خانواده ها كدام است؟
ترديدي نیست كه اين گونه آگاهي ها در اصل تشكيل خانواده و ارتباط زن و شوهر با يكديگر و استحكام خانواده، مفيد و سازنده است. همه مي دانيم كساني كه شغل معلمي را انتخاب مي كنند به ناچار بايد دوره تربيت معلم را بگذرانند تا به نحوه تدريس، ارتباط با شاگرد و حل مشكلات آنان آشنايي پيدا كنند و به بيان فشرده، فوت و فن معلمي را بياموزند. بي شك معلمي كه چنين دوره اي را نديده باشد،حتي با دارا بودن هوش و استعداد معلمي، هرگز نمي تواند معلم موفقي باشد.
مربيان، پدران و مادران و همچنين موسساتي كه مسئوليت آموزش خانواده ها را به عهده دارند، به خوبي مي توانند آگاهيهاي ضروري را در اختيار پسران و دختران جوان و ازدواج نكرده قرار دهند. نكته دقيق و حساس آنكه ديدگاه دختران و پسران در باره ازدواج به طورطبيعي بسيار سطحي و تخيلي است و از واقعيت هاي زندگي خانوادگي اطلاعات كافي ندارند. اين رسالت پدران و مادران است كه واقعيت هاي زندگي مشترك را به طورعيني براي آنان بازگو كنند، تا با خامي و ناآگاهي اقدام به ازدواج ننمايند.
همچنين بايد به دختران و پسران گوشزد كرد كه با همه دقتهايي كه در انتخاب همسر مبذول مي شود باز با ويژگيهاي ارثي گوناگون،با دو نوع تربيت مختلف و در دو محيط تربيتي متمايز از يكديگر رشد و پرورش يافته اند و به ناچار در بعد سليقه ها و منشهاي خلقي از يكديگر متمايز خواهند بود. بنابراين وقوع اصطكاك بين دخترو پسرپس از تشكيل زندگي مشترك حتمي و اجتناب ناپذيرخواهد بود.
تعديل خواستها و توقعات دختران و پسران پس از ازدواج
همه كساني كه به تشكيل خانواده مبادرت مي كنند به اين نكته وقوف دارند كه در زندگي مشترك خانوادگي بايد خواسته هاي زن و مرد تعديل شود تا كانون خانوادگي از تفاهم و صميميت برخوردار باشد. اگر دختران و پسران پس از ازدواج همچنان بخواهند تمام تمايلاتشان برآورده شود،بدون ترديد درگيري و اصطكاك ميان آنان به وجود خواهد آمد. پيامبر اسلام(ص) فرمدوند:خردمندترين مردم كساني هستند كه با مردم بيشتر سازگاري كنند. بنابراين گذشت و چشم پوشي از برخي از تمايلات در زندگي مشترك موجب توفيق در زندگي خانوادگي خواهد بود.
باتوجه به مقدمات ذكر شده به خوبي آشكار مي شود كه يكي از عوامل سعادت و خوشبختي خانوادهها اجتناب از يكدندگي و لجاجت است. تجربيات زندگي نشان مي دهد كه هر قدر خانواده ها از نظر فرهنگي و بينش عقلي فقيرتر باشند استبداد راي و يكدندگي و كله شقي در محيط خانوادگي بيشتر به چشم مي خورد و بر عكس در خانواده هايي كه از نظر علمي و فرهنگي در سطح بالاتري هستند به جاي استبداد و يكدندگي شور و مشورت و همفكري حاكميت دارد و در اين گونه خانواده ها حتي فرزندان كوچك خانواده داراي نظر و راي مستقلي بوده، بزرگترها به نظريات آنان احترام مي گذارند. بديهي است در چنين خانواده هايي رشد فكري در كودكان سريعتر انجام مي پذيرد.
موقعيت شناسي زن و مرد
بدون ترديد زن و مرد در محيط خانوادگي از يكديگر تقاضاهايي دارند. به عنوان مثال مرد خانه از همسرش مي خواهد كه به ديدار بستگان او بروند و همچنين زن از مرد خانه تقاضا مي كند كه در مهماني خاصي حضور يابند. در اين گونه زن و مرد هر دو بايد از روان شناسي بهره بگيرند و موقعيت طرف مقابل را در نظر گرفته، پس از احراز زمينه هاي مساعد به بيان پيشنهاد خود بپردازند و در وقت طرح پيشنهاد خود نيز از هرگونه زور و تحميل كاملا اجتناب كنند. بديهي است هر انساني برابر تحميل و زور به طور ناخودآگاه به مقاومت مي پردازد.
همه ما بايد به خاطر داشته باشيم كه انسانها جزء كوچكي از كل نظام هستي اند و وقتي جهان هستي را مورد بررسي و مطالعه قرار مي دهيم، در مي يابيم كه انجام هر كاري در هر دوره و زماني امكان پذير نيست. به عنوان مثال عالي ترين تربيت ها در دوره خردسالي و كودكي امكان پذير است، برف و باران در فصول خاصي مي بارد و هر زميني براي انجام كشت خاصي مستعد است، هواپيماها در هر زمان و هر ساعتي نمي توانند پرواز كنند و سرانجام هر كار و هر بر نامه اي وابسته به شرايط و آمادگي هاي قبلي است. بر اين اساس زنان و مردان نبايد انتظار داشته باشند در هر شرايط و هر زماني آمادگي ميهماني رفتن و يا پذيرايي ديگران را دارا باشد.
در نتيجه مي توان گفت يكي از رسالتهاي اخلاقي زنان و مردان اين است كه در انجام خواسته هاي خود روحيات و آمادگي هاي همسر خود را در نظر بياورند، زيرا وقتي فردي از نظر جسمي و روحي آمادگي انجام كاري را نداشته باشد به نقد و انتقاد از آن خواهد پرداخت و همين ايراد گرفتن ها صميميت خانوادگي را خدشه دار خواهد كرد. بنابر اين مردو زن بايد از احراز آمادگي و شرايط لازم در محيط خانوادگي به بيان تقاضا و در خواست خويش بپردازند.
