غلامرضا کبیری

طمع شیرین بارش های زمستان و بهار هنوز هم زیر زبان مان است و همه ما خاطرات تلخ و شیرین آن را هنوز با خود مرور می کنیم اما خبر بد اینکه تابستان گرم و بی آب، در راه است... 

کم آبی، جیره بندی آب، کیفیت پایین آب لوله کشی و زیرساخت های معیوب آبی، همه و همه نگرانی هایست که نباید در  سایه ی بارش های فراوان روز ها و ماه های گذشته در استان ، به فراموشی سپرده شوند.

استان بوشهر این سال ها به کرات با تهدیدهای فراوانی از جانب مسئولان استان های بالادست خود در جهت تامین آب مصرفی روبرو بوده است. نمونه دست اول این تهدیدها را چندی پیش از زبان معاون امور عمرانی استانداری فارس شاهد بودیم که اظهار داشت: "تابستان آینده برای تامین آب استان دچار مشکل هستیم و از بوشهر انتظار داریم در ازای سالها دریافت آب از کازرون، برای تامین آب به کمک ما بیاید."

گرچه مسائلی این چنینی از جمله مواردی هستند که در سطح کلان مدیریت کشور، در مورد آن تصمیم گیری می‌شود و در کوتاه مدت نگرانی چندانی در قبال این‌گونه اظهارات، به چشم نمی‌خورد اما با نگاهی بلندمدت می‌توان خطر را در زمینه تامین آب استان به وضوح احساس کرد. بخش تحقیقات اقلیمی ناسا، بر اساس نتایج یک تحقیق چندساله برای مدل‌سازی دوره‌های اقلیمی، پیش‌ بینی کرده است که در سه تا چهار دهه پیشِ رو، کره زمین با یک نوع تغییر نظام بارش مواجه شده است، طوری که از بارش در مناطق خشک کاسته شده و به بارش در مناطق مرطوب افزوده می گردد.

بر این مبنا، مناطق خشک کنونی خشک‌تر می‌شوند، بیابان‌ها پیش‌ روی می‌ کنند و مناطق استوایی پربارش تر خواهند شد. این تغییر در برخی مناطق شدیدتر و اثرگذارتر خواهد بود. ایران کشوری است که در این گزارش دو بار به نام آن به‌ عنوان یکی از کشورهایی که در پیشانی این قهر مرگبار اقلیمی قرار دارد، اشاره شده است.

بارش ناچیز باران در سال‌‌های اخیر در سظح استان و سایر نقاط کشور و همچنین پیش‌بینی ‌‌های انجام گرفته از سوی سازمان ‌‌های هواشناسی ملی و بین المللی خبر از خشکسالی وسیع در 40 سال آینده در منطقه خاورمیانه می‌دهند. در این شرایط منابع محدود آب در استان ها جوابگوی نیاز‌‌های مختلف بخش ‌‌های کشاورزی، صنعتی و مصارف خانگی نخواهد بود و عملا انتقال آب به استان ‌‌های دیگر را غیر ممکن خواهد ساخت.

از جمله مناطق کم بارش و وابسته به منابع آب بیرونی، استان بوشهر است که از حالا زنگ خطر برای آن به صدا در آمده است. البته این بحران را می ‌توان با برنامه ریزی بلند مدت و استفاده از منابع طبیعی بیشمار استان از سرگذراند و با پتانسیل موجود حتی به انتقال آب به  سایر نقاط ایران نیز اندیشید.

آنچه امروز این بحران آبی را تشدید کرده است اتکای 100 درصدی تامین منابع آب با استفاده از ظرفیت‌‌های بخش عمومی و دولتی‌ست. دولت ها که خود دغدغه ‌‌های فراوانی در جهت برطرف‌کردن مشکلات مختلف در کشور دارند عملا قادر نیستند در بلند مدت در جهت رفع اساسی مشکلات این چنینی کارساز باشند و عمدتا شاهد راه‌حل ‌‌های موقت و کوتاه‌ مدت از جانب دولت ها همچون انتقال آب، سهمیه ‌بندی و خرید آب از کشورهای دیگر بوده‌ایم. البته تجربه نشان داده که اگر اراده‌‌ای نیز در جهت حل این مشکلات به صورت ریشه‌‌ای وجود داشته باشد قطعا اولویت ‌‌های بسیار بالاتری را نسبت به استان بوشهر در نظر خواهند گرفت.

استان بوشهر به جهت برخورداری از 625 كيلومتر مرز آبي، طولاني‌ترين همسايگي را با آب‌هاي نيلگون خليج فارس داراست و این جایگاه ویژه، می‌تواند بستری مناسب به جهت حضور شرکت‌‌ های آبی داخلی و بین المللی در راستای شیرین‌ سازی آب خلیج فارس باشد. کما اینکه در سال گذشته شاهد بهره‌برداری از آب‌شیرین کنی با ظرفیت 10هزارمتر مکعب با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در استان بودیم. بخش خصوصی به جهت نگاه اقتصادی و به منظور ایجاد ارزش افزوده هرچه بیشتر از سرمایه‌گذاری خود می‌تواند با بهره‌وری بالاتری به نسبت سازمان‌‌های دولتی، گره گشای مشکل آب در استان باشد و علاوه بر تامین مصارف خانگی، در بخش صنعتی و کشاورزی نیز رونق این بخش را موجب شود.

با توجه به سهم بیش از 90 درصدی بخش کشاورزی و صنعت در مصرف آب در ایران باید جهت جداکردن آب مصرفی این بخش از بخش مصارف خانگی با کمک تجاری‌سازی آن و ارائه اقلام مختلف آب با هزینه‌‌های متفاوت اقدام کرد و با توجه به هزینه‌‌های تولید به نظر می‌رسد تنها راه کاهش هزینه‌‌های تولید آب انجام این اقدامات با استفاده از ظرفیت ‌‌های بخش خصوصی باشد.

استفاده از آب‌شیرین‌کن شاید سهل الوصول‌ترین و به صرفه‌ترین راه در جهت تولید آب در کنار دریای خلیج فارس باشد که البته کما بیش در این زمینه اقداماتی محدود نیز انجام شده است. از جمله بزرگترین آب‌شیرین کن‌‌های دنیا را می‌توان آب‌شیرین‌کن جبل علی در امارات نام برد. امارات که یکی از خشک‌ترین کشورهای جهان به شمار می‌رود، توانسته است با شیرین‌سازی آب دریا مشکل کمبود آب خود را حل کند. به عنوان نمونه ۹۸.۸% از آب مورد نیاز شهر دوبی که پرجمعیت‌ترین شهر این کشور است با آب شیرین‌کن‌ها تأمین می‌شود. دوبی با بیش از 2 میلیون نفر جمعیت، پرجمعیت‌ترین شهر امارات محسوب می‌شود که توانسته به یک قطب تجاری، در خاورمیانه تبدیل شود،

البته باید به این نکته نیز توجه داشت که یکی از طرح‌‌های تامین آب استان احداث دو نیروگاه دیگر است که ظرفیت 200 هزار متر مکعب آب شیرین در روز را خواهند داشت که با توجه به تجربه احداث و راه اندازی نیروگاه اتمی بوشهر، شاید نتوان به خیر آن زیاد امیدوار بود. (حذب آبشیرین کن در راکتور اول)

از طرفی، استان بوشهر، بدون توجه به رشد و افزایش جمعیت، روزانه به ۳۷۰ هزار متر مکعب آب نیاز دارد که اکنون با کسری ۱۱۰ هزار متر مکعبی مواجه است و با احداث این دو نیروگاه جدید هم نیاز آبی استان به صورت کامل برطرف نخواهد شد.

نتیجه آنکه منابع مالی محدود در این سالها عملا دست دولت را برای انجام طرح‌‌های بزرگ تامین آب بسته است و تنها استفاده از منابع مالی بخش خصوصی ست که می‌تواند گره‌گشای این کلاف سردرگم باشد. بخش خصوصی البته به حمایت‌‌های دولتی نیازمند است و سیاست‌‌های قیمت‌گذاری کنونی جوابگوی سرمایه‌گذاری آنها در این بخش نیست. شاید تجدید نظر در این سیاست بتواند بخش خصوصی را فعال‌تر کند و سودآوری را امکان‌پذیر سازد.

اقتصادی‌کردن فروش آب شیرین، راهبردی ست که می‌تواند شرکت‌‌های شیرین‌سازی آب را ترغیب کند در این زمینه سرمایه‌گذاری کنند و نیاز‌‌های آبی این سرزمین را بدون وابستگی به بیگانگان مرتفع سازند.

مسولان ارشد و نمایندگان این استان در مجلس شورای اسلامی، باید تمام توان خود را به جهت تسهیل سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در این بخش به کار بگیرند و توجه داشته باشند سرزمینی که منابع فراوان خدادادی در آن بیداد می‌کند و توان مالی و اقتصادی آن به گونه ایست که آن را پایتخت اقتصاد و انرژی ایران می‌نامند، بدون توجه جدی به این مسئله، کشاورزی‌اش را از دست می‌دهد، رشد صنعتی اش متوقف می‌شود و  دستاوردهایش رو به نابودی می‌رود و باید شاهد کوچ مردمانش به دنبال تامین آب، به مناطق دیگر ایران باشد.

خليج فارس

نوشتن دیدگاه