آينه جم ؛ ابوالحسن صفرپور: جمعه بازار پدیده شوم و شیطانی است یا میمون و مبارک؟ باید خوشحال باشیم که جم هم جمعه بازار دارد یا ناراحت؟ نهادهای شهری باید جمعه بازار را جمع کنند یا آن را سامان دهند؟ کسی نمی تواند به این سوالات پاسخ دقیقی دهد مگر اینکه مفهوم اقتصاد غیررسمی را بفهمد. بسیار خوب، بگذارید از اول شروع کنیم. چرا بازارسیاه، اقتصاد غیررسمی، اقتصاد زیرزمینی یا در اینجا جمعه بازارها شکل می گیرند؟ چه کسانی آن را تقویت کرده و ادامه می دهند؟
اساسا چنین پدیده هایی به دلیل سهولت راه اندازی و اداره در همه جای جهان و همه زمان ها وجود دارند. اما در شرایط خاص اقتصادی گسترش می یابند. یعنی زمانی که تولیدی ها تعطیل و کارگران بیکار شوند، مواقعی که به دلیل تورم و گرانی یک شغل ثابت کفاف گذران زندگی را ندهد و تولیدی ها با هزینه روزافزون تغییر قیمت مواجه هستند یا زمانی که مثلا تضمینی برای خرید محصولات کشاورزان وجود نداشته باشد.
پس اقتصاد غیررسمی ذاتا خیر یا شری با خود ندارد بلکه پیامد وضعیت اقتصادی است که ممکن است جامعه بر طبقه خاصی از مردم تحمیل کرده باشد. طبقه ای که روشن است به لحاظ موقعیت های اقتصادی در جایگاه خرده فروش و بدون سرمایه قرار دارند و غالبا مجبور به داشتن چند شغل هستند. اینها برای گذران زندگی و کسب قوت لایموت دست به کارهایی می‌زنند که به آن اشتغال کاذب می‌گویند؛ کارهایی که برای شخص سود دارد، اما برای نظام اقتصادی، نه. از طرفی بالا بودن هزینه مبادله و وجود واسطه¬های زیاد موجب مهیا شدن فضا برای ادامه و تحکیم دستفروشی می¬شود. اما چه کسی آنها را در این موقعیت قرار داده است؟ کم کاری خودشان آنها را به این روز انداخته یا سیاست های کلان اقتصادی به غلط این وضعیت را به سر آنها آورده است؟ (این موضوع فعلا مورد بحث ما نیست).
بنظر می رسد جمعه بازارِ جم با عاملیت مستقیم شهروندانش شکل نگرفت بلکه توسط کشاورزانی شکل گرفت که در شهرهای جنوبی استان فارس تضمینی برای فروش محصولاتشان نداشتند. جم را بازار خوبی برای فروش دیدند. این اتفاق نیز محصول یک یا دو سال گذشته نیست بلکه سال هاست که اتومبیل های باری آنها در حاشیه شهر تره بار فروشی می کنند. از طرفی بازار مشوش جم و هزینه مبادلاتی بالا مزید بر علت شد. مردم شهر نیز به دلیل قیمت کمتر یا مسائل دیگر به دستفروشان خوش آمدگو گفتند و این تعامل دوطرفه شکل گرفت.
جمعه بازار پدیده ای است که حاصل عملکرد کل جامعه است. حاصل سیاست هایی که اقتصاد را کم رونق کرده اند، مسئولانی که کوتاهی کرده اند، سرمایه دارانی که صرفا به فکر جیب خود بوده اند. بازاری که به شکل انحصاری در آمده است. پس نباید دست فروشان را به دیده تحقیر دید، آنها را مرتبا جابه جا و آواره کرد. به چشم مجرم آنها را بنگریم یا اینکه حتی نسبت به آنها با ترحم عمل کنیم.

**شهرنامه

نوشتن دیدگاه