آینه جم: بیش از یک دهه است که استقرار قارچ‌گونه پتروشیمی‌ها بدون رعایت فاصله استاندارد با فضای شهری و موارد زیست‌محیطی موجب نگرانی مردم شهرستان دیر به عنوان بزرگترین بندر صیادی کشور شده است.
به گزارش آینه جم ، بیش از یک دهه است که استقرار قارچ‌گونه پتروشیمی‌ها بدون رعایت فاصله استاندارد با فضای شهری و موارد زیست‌محیطی موجب نگرانی برای مردم شهرستان دیر به عنوان بزرگترین بندر صیادی کشور شده است. این تنها یک روی سکه است، امروز نه تنها از جهت ایجاد آلایندگی در خشکی و دریا توسط این شرکت‌ها باید نگران بود بلکه زمین‌هایی که این پتروشیمی‌ها در آنها مستقر شده‌اند و به آنها فروخته شده در واقع بخشی از هویت و تاریخ این سرزمین است که در واقع همان بندر نجیرم را در خود جای داده که متأسفانه تخریب شده و آن چه باقی‌مانده در سایه بی‌توجهی مسؤولان شاهد از بین رفتن آن از سوی این شرکت‌ها هستیم.
بزرگترین بندر صیادی کشور در احاطه پتروشیمی‌ها
این پتروشیمی‌ها در فاصله بسیار کمی از شهر و پنج کیلومتری آن قرار گرفته‌اند در حالی که از لحاظ قواعد زیست‌محیطی صنایع آلوده‌کننده بزرگ حداقل باید در 30 کیلومتری مناطق مسکونی مستقر شوند. در اکثر اوقات سال بادهای شمال و شمال غرب به سمت شهرستان دیر می‌وزند و شوربختانه این صنایع هم در جهت ورود این بادها قرار گرفته و این مهم موجب ورود آلاینده‌های این صنایع به سمت این شهرستان می‌شود و دیر را در معرض آلودگی این صنایع پتروشیمی قرار می‌دهد. مشکل این است که شهر دیر در حالت قوس مانند قرار گرفته است و این آلاینده‌ها به راحتی می‌توانند در دیر نشست پیدا کنند.
اکثر بارش‌های غالب ایران مدیترانه‌ای است و بارش‌ها از غرب به سمت دیر می‌آیند که با توجه به استقرار این صنایع در غرب شهر در معرض ورود ابرهای باران‌زا به سمت دیر هستند، بنابراین ورود مواد خشک آلاینده به داخل این ابرها سبب ایجاد واکنش‌های شیمیایی و ریزش بارش‌های اسیدی به سمت دیر و شهر بردستان و روستاهای لمبدان و کشاورزی منطقه می‌شود.
خطر آلاینده‌ها و مشکلات تنفسی...
علیرضا گرامی‌مطلق کارشناس ارشد اقلیم و فعال اجتماعی در گفت و گو با خبرنگار فارس با اشاره به اینکه اصطلاحی بنام هوای شرجی و راکد داریم که همان حالت وارونگی دما یا همان برگشت آلاینده به سمت زمین است، اظهار داشت: در هوای شرجی چون امکان صعود هوا وجود ندارد بنابراین شاهد افزایش رطوبت در حد 100 درصد در سطح منطقه هستیم، بخاطر استقرار سیستم پرفشار جنب حاره‌ای آزور که در تابستان کلا روی منطقه خلیج فارس شکم می‌کند و مانع از بالا رفتن بخار آب به سمت بالا می‌شود و این رطوبت به صورت شرجی به سمت زمین می‌آید که در هوای راکد آلاینده‌های این صنایع خیلی راحت می‌توانند در منطقه بمانند و بیماری‌های گوارشی، قلبی و چشمی و دیگر مشکلات تنفسی و غیره مشکل ایجاد کنند.
وی با بیان اینکه شرکت‌هایی که در حال حاضر مستقر شده‌اند متاسفانه نمی‌شود در خصوص آنها اقدامی کرد اما حداقل باید آنها را به نصب سیستم‌های فیلتر تصفیه هوا مجبور کرد تا حداقل میزان آلایندگی به زندگی مردم وارد شود، عنوان کرد: متاسفانه دستگاه سیستم آلایندگی هوا در شهرستان وجود ندارد درحالی که با توجه به استقرار صنایع در شهرستان دیر یکی از مواردی که ضرورت دارد استقرار و نصب سیستم پالایش و سنجش آلایندگی‌ها در این منطقه است.
آبزیان در معرض تهدید پتروشیمی‌ها
کارشناس ارشد اقلیم شناسی با بیان اینکه این صنایع کلا ساحل اطراف دریا را گرفته‌اند و سیستم تاور آنها خطرات زیادی برای آبزیان و دریا دارد، ادامه داد: این تاور باید آب گرم را خنک کرده بعد وارد دریا شود تا آبزیان از بین نروند، البته ظاهرا این شرکت‌ها هیچ‌گونه دستگاه خنک‌کننده‌ای ندارند که آب ناشی از گرمای این صنایع ابتدا وارد حوزچه‌های خنک‌سازی شده و بعد وارد دریا شود و متاسفانه تاکنون فقط شاهد ورود مواد آلاینده و پساب این پتروشیمی‌ها به سمت دریا به صورت مستقیم هستیم.
وی افزود: شهر دیر بین دو تاسیسات پارس جنوبی بخصوص سایت کنگان در سمت شرق و این پتروشیمی‌ها در سمت غرب قرار گرفته و در واقع در یک جایی قرار گرفته که از هر طرف در تمام اوقات سال در معرض انواع آلودگی‌ها قرار دارد و شاید بتوان اصطلاح "جلگه مرگ" را به راحتی برای دیر توصیف کرد چرا که شهر به یک حالت بن‌بست و مرگ می‌رسد.
تصمیم عجیب وزارت نفت در حذف نام دیر از شمول مسؤولیت‌های اجتماعی
گرامی‌مطلق بیان کرد: شهر دیر از لحاط افقی در فاصله 6 کیلومتری سایت کنگان است که موجب شده در معرض آلایندگی آنها قرار بگیرد و آن چه موجب تعجب است اینکه چرا وزارت نفت دیر را از شمول مسؤولیت‌های اجتماعی خود خارج کرده است.
وی خاطرنشان کرد: با توجه به فاصله بسیار ناچیز برخی فازهای پارس جنوبی که در منطقه کنگان قرار دارند تا شهر دیر و تأثیرگذاری مستقیم از لحاظ آلودگی هوا و در دریا، انتظار است که مصوبه اخیر وزارت نفت مورد تجدیدنظر قرار گیرد و دیر بار دیگر به شمول مسؤولیت‌های اجتماعی وزارت نفت برگردد.
این کارشناس ارشد اقلیم افزود: افزایش هرگونه صنایع غیر از این چند صنایع که در حال حاضر مستقر شده‌اند یعنی متانول، سیراف انرژی و متاسفانه الان هم فاتح کیمیا، عملا باید یا شهر دیر کلا تخلیه شود و یا اینکه این شرکت‌ها به سیستم‌های بسیار مجهز مبارزه با آلودگی هوا و دریا مجهز بشوند که به نظر نمی‌رسد این پتروشیمی‌ها حاضر به این‌گونه سرمایه‌گذاری‌ها باشند، بنابراین مردم دیر یا باید مهاجرت کنند یا اینکه باید بمانند و بیماری‌ها و دردسرهای ناشی از این صنایع را تحمل کنند.
وی ابراز کرد: استقرار این‌گونه صنایع در کنار شهر دیر فشارهای مضاعفی از لحاظ مسکن، سیستم حمل و نقل و سایر موارد نیز در سطح شهر و زندگی مردم می‌گذارد. به هرحال وجود صنایع بسیار بزرگ تاثیرات مخربی هم خواهد گذاشت که امیدواریم با برنامه‌ریزی درست و سیستم مدیریت قوی حداقل به کمترین میزان آسیب‌رسانی فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی برای مردم درآید و حداقل منفعتی از همین دو سه صنایع به مردم برسد.
اشتغال دیری‌ها در معرض خطر
گرامی‌مطلق تصریح کرد: شغل اکثر مردم دیر وابسته به دریا و در مرحله بعد کشاورزی است که قطعا هرگونه آسیب به دریا ناشی از ورود آلایندگی این صنایع به دریا سبب می‌شود که معیشت مردم به‌شدت در معرض مشکلات و سختی‌هایی قرار بگیرد.
محمد رنجبر یکی از فعالین حوزه میراث فرهنگی نیز در گفت‌و‌گو با خبرنگار فارس با اشاره به اهمیت مطالعه تاریخ و حفاظت از میراث گذشتگان، اظهار داشت: بندر نجیرم (بتانه) که الگوی بی‌مانند بنادر شیعی صدر اسلام است، تاسیسات آب و فاضلاب و گستردگی تجارت آن از اندلس( اسپانیا) تا چین نه تنها باعث رونق اقتصاد منطقه شده بود، بلکه نقش مهمی در آشنایی ملل دیگر با تفکر شیعی داشته کما اینکه گروه‌های شیعه در مناطق بندری هند و آفریقا در آن دوران شکل گرفته است.
رنجبر افزود: شکل‌گیری بندر نجیرم ( بتانه) با توجه به آثار باستانی و موقعیت استراتژیک آن و پناه طبیعی در برابر بادها و آب شرب مناسب به قبل از شکل‌گیری بنادر دیگر برمی‌گردد و آثار و اشیا و سکه‌های مختلف بدست آمده نشان از طولانی‌تر بودن دوره‌های تجارت آن نسبت به سیراف دارد که گستردگی آن از چین تا اسپانیا یعنی شرق و غرب آن روزهای جهان را شامل می‌شده است.
وی با بیان اینکه حضور فعال نجیرمی‌ها در مصر دوره حکام شیعی فاطمی در علم و تجارت به چشم می‌خورد، ادامه داد: تولیدات مختلف سفال معروف فیروزه‌ای و کارگاه‌های شیشه‌گری و مصنوعات و لباس‌های منجوق‌دوزی شده از تولیدات معروف این بندر بوده که نمونه‌های آن در بنادر تاریخی مختلف در کاوش‌های باستان‌شناسی به چشم می‌خورد.
خطر تخریب بنادر تاریخی در حاشیه خلیج‌فارس
رنجبر بیان کرد: از ۱۲ کیلومتری که پرفسور ارل اشتاین و احمد اقتداری از بندر نجیرم ثبت کرده‌اند، تقریبا بیش از نیمی از آن تخریب شده و حدود سه کیلومتر از آن باقی‌مانده که به شرکت‌های شیمیایی واگذار شده که دو مسجد مهم و قسمت‌های مختلف شهر در محدوده آن قرار دارد و روزانه به صورت غیرقانونی حفاری می‌شود.
وی با اعلام اینکه حجم زیادی از آثار تاریخی توسط متانول کاوه و شرکت پرلیت و سیراف‌انرژی تخریب شده است، تاکید کرد: بارها در رسانه‌های مختلف به میراث فرهنگی هشدار داده شده و توسط پژوهشکده میراث فرهنگی کشور چندین گزارش به نهادهای مختلف ارسال شده است و اساتید و دانشجویان باستان‌شناسی کشور سال گذشته یک نامه در رابطه با تخریب بنادر خلیج‌فارس به ریاست جمهوری نوشتند که متاسفانه ثمری نداشت.
سکوت معنادار میراث فرهنگی در قبال تخریب و نابودی آثار تاریخی
رنجبر مقصر اصلی تخریب و نابودی آثار تاریخی یاد شده را کوتاهی و سکوت معنادار میراث فرهنگی دانست و اظهار کرد: مالکیت تپه و مساجد و زمین‌هایی که هزار سال دست‌نخورده و به یکباره توسط اشخاص به عنوان زمین مزروعی سند مالکیت برای آن صادر می‌شود، نشان‌دهنده عدم‌سلامت در تملک و واگذاری این مناطق است و از نظر شرع و عرف این‌ها جز انفال به حساب می‌آید.
رئیس محیط زیست شهرستان دیر نیز در گفتگو با خبرنگار فارس اظهار داشت: پتروشیمی متانول کاوه از ابتدای سال جاری به بهره‌برداری رسید و وارد مرحله تولید شده است که در سه ماه اول هیچ‌گونه نمونه‌برداری از وضعیت آلایندگی زیست‌محیطی نداشته است.
علیرضا حجازی افزود: با فشارها و اخطارهای محیط‌زیست، آنها را ملزم به ارائه خوداظهاری کردیم که در سه ماهه دوم سال جاری این مهم صورت گرفت که طبق نمونه‌برداری‌ها، این پتروشیمی فقط در بحث صوت و تصفیه‌خانه خود شرایط را رعایت نکرده و دارای مشکلاتی است.
وی عنوان کرد: با پیگیری‌هایی که انجام دادیم، این شرکت تقریبا 50 درصد جاذب‌ها و عایق‌های صوتی را نصب کرده است که با تکمیل این پروسه باید میزان صدا به حد استاندارد برسد.
این مسؤول با بیان اینکه در بحث پساب این پتروشیمی همه پارامترها رعایت شده و تنها میزان آمونیاکی که وجود دارد، بالاتر از حد استاندارد است، یادآور شد: در بازدیدی که در روزهای گذشته از این شرکت داشتیم، در حال بهینه‌سازی وضعیت تصفیه‌خانه هستند که در سه ماهه سوم سال پس از ارائه خوداظهاری، محیط زیست بازدیدی از این روند خواهد داشت.
وی ادامه داد: هر سه ماه یک بار به صورت سرزده آزمایشگاه معتمد سازمان محیط زیست نمونه‌برداری از این پتروشیمی انجام می‌دهد و نمونه‌ها در آزمایشگاه اداره کل محیط زیست استان آنالیز می‌شود و اگر مشکلی باشد به آنها اخطار می‌دهیم.
حجازی اظهار کرد: پتروشیمی‌های سیراف انرژی و فاتح کیمیا فعلا در مرحله احداث قرار دارند و واحد بهداشت و محیط زیست آنها گزارشاتی به ما ارائه می‌دهند که همزمان با واحدهای دیگر چه اقداماتی در حوزه زیست محیطی انجام می‌شود و ما برای صحت و سقم این موارد بازرسی خواهیم داشت که طبق برنامه پیش رفته‌اند یا خیر.
طرح تجمیع آلایندگی پتروشیمی‌ها در دست بررسی
وی عنوان کرد: در حال حاضر شرکت‌های سیراف انرژی و فاتح کیمیا مجوزهای زیست‌محیطی در مرحله ساخت گرفته‌اند و در مرحله بهره‌برداری هم در صورتی به آنها مجوز داده می‌شود که طی بازدید‌های محیط زیست مشخص شود که همزمان با احداث تأسیسات شرکت، واحدهای زیست محیطی آن نیز راه‌اندازی شده باشد.
رئیس محیط زیست شهرستان دیر خاطرنشان کرد: بحث طرح تجمیع آلایندگی پتروشیمی‌ها در دست بررسی است که با افزایش پتروشیمی‌ها باید به چه نحو باشد و نتیجه آن اعلام می‌شود، اما فعلا پتروشیمی دیگری در دست احداث نیست و حتی برای شرکت نیک‌آفرین که برای گرفتن مجوز زیست‌محیطی اقدام کرده بود، مجوزی از سوی محیط زیست صادر نکردیم.
سازمان محیط زیست در صدور مجوز به پتروشیمی‌ها تجدید نظر کند
به نظر می‌رسد سازمان محیط زیست اگر سلامت مردم شهرستان دیر برایش اهمیت دارد باید در دادن مجوز به چنین شرکت‌هایی در حریم شهر تجدید نظر کند تا شاهد تخریب بیش از پیش محیط زیست منطقه نباشیم.
با همه این تفاسیر حال که دیر در معرض آلاینده‌های پتروشیمی‌های پارس جنوبی از سمت شرق و از این طرف پتروشیمی‌های واقع در غرب خود قرار دارد، آن چه که این روزها موجب تعجب مردم شهرستان دیر شده است، ابلاغ نظام نامه اخیر وزارت نفت و مصوبه شمول مسؤولیت‌های اجتماعی وزارت نفت است که نام دیر از آن حذف شده است.
اگرچه مسؤولان حضور این شرکت‌ها در منطقه را در راستای توسعه و ایجاد اشتغال می دانند اما بی‌عدالتی و نادیده گرفتن حق نیروهای بومی و عدم بکارگیری آن ها و دادن جواب های سربالا نشان می‌دهد، این پتروشیمی‌ها چندان میلی به جذب نیروهای بومی ندارند و در عوض به صورت پنهانی نسبت به جذب افراد غیر بومی از استان‌های دیگر اقدام می‌کنند.
همچنین با توجه به تصرف بخشی از سواحل بکر شهرستان و آلودگی‌هایی که محیط زیست را تهدید می‌کند آن چیزی که در زمینه مسؤولیت های اجتماعی انتظار می رود پتروشیمی‌های یاد شده انجام دهند نیز گویا آنگونه که باید نبوده است.
[کد خبر:AJ29558]
