سجاد بهزادي

به زودی فصل جدیدی از زمامداری دولت تدبیر و امید آغاز خواهد شد. به باور بسیاری از صاحبنظران؛ اخلاق و مسئوليت پذيری، احترام به قانون، احترام به حقوق شهروندان، عشق به كار سیتمی و نظم ‌پذيری این دولت نسبت به دولت قبل از خود بسیار متفاوت، عمق محور و به دور از هیجان های کاذب پوپولیستی بود.

 دولت در حقیقت طی چهار ساله گذشته برخلاف هشت سال دولت قبلي،راه پیشرفت وتوسعه کشور را تلفیقی از درون گرایی و توجه به منابع انسانی و توانایی های داخلی و برون گرایی و الگو قرار دادن کشورهای توسعه یافته می دانست. بهتر بگویم ؛به باور نویسنده "الگوی ارایه شده درمکتب وابستگی" و "الگوی ارایه شده در مکتب نوسازی"در شکل گیری بسیاری از تصمیمات دولت تدبیر و امید کارکردی توامان پیدا کرده بودند.مصداق های زیادی وجود دارد که دولت ضمن نگاه به داخل، علاقه زیادی نیز به الگوی های خارجی و تعامل با دنیای غرب از خود نشان داد.

دولت در دوره ی اول خود تلاش می کرد بین این دو مقوله ، علیرغم فشارهای سیستمی و ایدوئولوژیکی ارکان توازن وانظباط برقرار کند. اما این سیاست دولت کارکردی چالش برانگیز نيز داشت و علیرغم موفقیت های نسبی؛ گرفتار شبکه های افراطی در نمونه هایی مانند "حمله به سفارت عربستان" نیز گردید و این شبکه ها موفق شدند در مواردی الگوها ونظم نوگرای دولت را بهم بریزند. تردیدی نیست دولت در آغاز دوره ی دوم زمامداری خود نيز راهی جز تقویت انظباط سيتمي در برنامه ها و سیاست هايش ندارد.

دولت تدبير و اميد در ادامه مسير خود براي تحقق برنامه ها و شعارهاي عقلاني كه داده است بايد منظبط تر،سيستمي تر و پويا تر عمل كند. اين ويژگي در حقيقت كابوس شبکه های افراطی محسوب ميشود. دولت اگر مي خواهد ساختارهاي افراطي گري ومزاحم، پويا و سيال نباشند و خود در اين شبكه ها گرفتار نشود بايد مكانيسم انضباط خود را در سراسر جامعه پخش كند. فوكو اعتقاد دارد "هر چقدر جامعه منظم تر باشد فرد در ابعاد بيشتري ساختار مي يابد وگسست اين ساختارها سخت تر ميشود".

بر اين اساس رويكرد هاي برنامه هاي دولت جديد و كابينه آن بايد انسجام جامعه و عملكرد سيستمي آن را مشروعيت بخشي كند. انتقاد جدي كه برخي ازصاحبنظران بر فضاي كلي كابينه فعلي اين دولت دارند اينست كه در بسياري از موارد خرده نظام هايش با اهداف سيستم همراهي نمي كرد. يعني وقتي فراورده هاي اين خرده نظام ها به سيستم منتقل ميشد آهنگ سيستم را كند مي كرد و سبب اختلال در اهداف كلان سيستم ميشد.

من برگزاري انتخابات ارديبهشت 96 را مصداق عيني اين موضوع مي دانم. سطحي از دولت در يك عملكردي انضباطي مردم را به حضوري موثر در انتخابات دعوت كردند و شبكه هاي افراطي گرفتار كابوس شدند. گرچه مشكل اصلي مرتفع شده بود اما مسئله و مشكل بعدي پاره اي از خرده نظام هاي درون دولت بودند كه وقتي عملكردشان به سيستم مي رسيد مشكلاتي را در انتخابات ايجاد كرد و اين گفته رئيس دولت كه "راي بالا كه نگراني ندارد" حاكي از اين اخلال بود.

نظام سياسي جديد و كابينه دوم روحاني؛اگر مي خواهد شبكه هاي افراطي را در دوره جدید كم اثر نگه دارد بايد انظباط را در انسجام سيستمي خود تقويت كند. انظباط سیاسی رهیافتی است که جامعه ایران نیز علیرغم توده ای بودنش بهتر با پارادایم آن خو می گیرد و از استیلای خشن افراد خودسر می کاهد.

دولت در کابینه جدید خود باید به دنبال آن تفکر سیستمی خودجوش باشد که انظباط را خودش بازتولید کند.انظباط داخلی و سرخوردگی های افراطی در حقیقت معادلات سیاست خارجی ما را نیز تقویت خواهد کرد.

* سجاد بهزادي- دانشجوی دکتری جامعه شناسی سیاسی دانشگاه ازاد تهران