جمشید افرندید

این روزها اختلافات بین شوراهایی شهر و شهردارها به داغ ترین و مهم ترین اخبار روز رسانه های استان تبدیل شده است. شاید در هیچ برهه زمانی این مقدار اختلاف نظر و کشکمش در بین این دو نهاد مهم مدیریت شهری رخ نداده بود. جالب توجه ترین بخش این موضوع فراگیر بودن آن در اکثر شهرهای مهم استان است و می رود تا به یک اپیدمی مخرب و مهلک تبدیل شود.

این اختلافات با استیضاح و نهایتا استیضاح شهردار بندر گناوه توسط شورا در هفته گذشته وارد مرحله بحرانی خود شده و واکنش های مختلفی را از هر دو طرف در فضای مجازی ایجاد کرده است.

نقطه شروع نمود اختلافات از جلسه بی نتیجه استیضاح شهردار برازجان آغاز شد این استیضاح توسط شورای شهر طی جلسه ای طولانی انجام گرفت و بدون نتیجه گیری  پایان یافت. در خلال استیضاح شهردار برازجان خبرهایی دال بر اختلافات برخی اعضای شورای شهر بوشهر با شهردار که به رغم تلاش جهت مخفی ماندن، در مواردی سر باز می کند و فضای گفتمانی حاکم بر مرکز استان که باید در جهت رشد و ارتقای شهر باشد را آلوده و متشنج می کند در فضاهای رسانه ای منتشر شد.

این تنش ها، استیضاح و برکناری شهردار گناوه توسط شورای شهر و بی نتیجه ماندن پادرمیانی معتمدین شهر در این مساله نیز  نتوانست بر تصمیم شورا در برکناری شهردار تاثیری داشته باشد و جلسه پرسش و پاسخ شورای شهر جم از شهردار و اختلافات مطرح شده بین دو سه نفر از اعضای شورا با هدف استیضاح شهردار و طرح سوال از علمداری در دستور کار جلسه قرار دادند، که هرچند نهایتا با اختلاف یک رای شهردار ابقا شد، ولی اختلافات بعدی میان اعضای شورا، مانع از برگزاری انتخابات هیات رییسه در آن شده است.

 همه این اتفاقات طی چندین ماه فعالین اجتماعی را به تفکر واداشته است و سوالات متعددی در این باره در ذهن متبادر می شود از جمله که: ریشه این اختلافات در کجا نهفته است؟ آیا جایگاه شوراها به رغم پیشینه تشکیل آنها و تجربه مدیریت شهرها، جایگاهی تعریف نشده است که هنوز حدود و ثغور خود را در قانون و عرف بازنشناخته و باعث زیاده خواهی های برخی اعضای شورا شده است؟

آیا کشیده شدن انتخاب شهردارها به بیرون از فضای شورا و شهرداری ها و سعی در سیاسی کردن این منصب مدیریتی شهری که نقش تخصص مدیر در آن تاثیر مستقیم و مهمی دارد، عامل این تنش ها در فضای شهرهای استان است؟ 

بی شک فشارهای مستقیم و غیر مستقیم در انتصاب شهردارها از طرف مناصب مدیریتی کلان سیاسی استان، یکی از چندین عامل مهم در بروز این تضادها و متعاقب آن منقلب شدن فضای مدیریتی شهرها است. در این میان منتقدین عملکرد شوراها به مراتب انتقادات بیشتری به شوراها دارند و علت اصلی این تشنجات را دور ماندن شورا از اهداف تعریف شده خود که طبق قانون اساسی «پیشبرد سریع برنامه‌های اجتماعی، اقتصادی، عمرانی، بهداشتی، فرهنگی، آموزشی، پرورشی و سایر امور رفاهی از طریق همكاری مردم و نظارت بر امور روستا، بخش، شهر است» و وارد شدن به منازعات بین گروهی و ایجاد دسته بندی ها در جهت دستیابی به منافع خود می دانند. طوری که شهردار استیضاح شده یا معزول را قهرمان مقابله با زیاده خواهی های برخی از اعضای شورا می دانند.

ولی عده ای از منتقدین با بیگناه جلوه دادن شورا، ضعف مدیریتی شهردار و مطیع بودن به درخواستهای عده ای قلیل و عدم استقلال در تصمیم گیری، شفاف نبودن عملکرد مالی شهرداری یا نظایر آن را عامل برخورد و به چالش کشیدن شهردارها توسط اعضای شورای شهر می دانند.

موضوع قابل تامل در این میان اختلاف و دو دستگی بین خود اعضای شورا است که عاملی دیگر در به سرانجام نرسیدن استیضاح های شهرداران است. این اختلافات در پاره ای از جهات سیاسی و در برخی جوانب اختلاف منافع است و باعث شده تا استیضاح شهرداران به سرانجام خاصی نرسد و عمیق تر شدن شکاف بین اعضا به مراتب بیشتر نمود پیدا کند.

اما مطلبی که در این مورد می توان به آن به دیده انتقاد نگریست هدر رفت انرژی سازنده ای است که می توان از آن در راه ساماندهی امور شهروندان سود جست در راهی به جز آن و در مسیر ایجاد اغتشاش مصروف می گردد و در این بین  شهروندان بیشترین آسیب ها را متحمل می شوند. زیرا نابسامانی های مدیریتی در شهرهای بزرگ استان و عدم توجه به تقویت زیر ساختهای شهری که شهرهای استان را به رغم پیشینه و شهریت طولانی همچنان از مسیر توسعه بازداشته، دلیلی دیگر بر عملکرد ضعیف شوراها و شهرداری ها و پرداختن آنها به مسایل حاشیه ای است.

اما راهکار برون رفت از این اختلافات چیست؟ سوالی که شهروندان استان بوشهر این روزها از خود می پرسند و می توان جوابهای متعددی در این زمینه به آنها داد.

با نگاهی کلی به ترکیب شورای اسلامی شهرهای استان، می توان به ناهمگونی اعضای شورا پی برد. بالا بودن متوسط سنی اعضای شورا و انتخاب طایفه ای تعدادی از اعضا، باعث تشکیل شورایی با ساختار ناهمگون سنی و فکری شده که قادر به حفظ روابط درون گروهی خود اعضا نیستند.

به همین علت بسیاری از صاحبنظران اتفاق نظر دارند انتخاب از روی آگاهی اعضای شورا در دور آینده که اردیبهشت 96 برگزار مسی شود باعث عدم تکرار تجربه پیشین در انتخاب اعضای شورای شهر خواهد بود.

ناهمگونی بافت شورا در راس دلایل اختلافات شورا و شهرداری است و لزوم انتخاب نیروهای جوان و متخصص، فراجناحی و تازه نفس در بدنه شورا شاید تنها راه جلوگیری از تکرار نشدن این تجربیات است.

عیب یابی روابط درون گروهی و تعیین حدود اختیارات شوراها و شهرداری ها و اصلاح قوانین مندرج در اختیارات شوراها یکی از سهل الوصول ترین شیوه های کنترل و رفع این معضلات باشد که البته باید در سطح کلان دنبال شود. در سطح کلان شورای شهرهای بزرگ کشور نیز کماکان با این مشکلات درگیر هستند و اینجاست که لزوم اصلاح قوانین در سطح کشور مطرح می شود.

امید است. امید است در انتخابات آتی شورای شهر شهروندان استان بوشهر با آگاهی و به دور از تعلقات طایفه ای نمایندگانی جهت شورای شهر انتخاب کنند که دلسوز  و دغدغه مند باشند و آلوده به تفکرات جناحی سیاسی نباشند تا منافع شهر از سلایق و نگاههای شخصی پیشی بگیرد.