آینه جم ، سید مصطفی هاشمی نژاد ; همزمان با شروع جنگ جهانی دوم و اشغال ایران توسط متفقین ، کمبود خوراک در ایران رو به فزونی رفت چرا که حالا ایران پهلوی ، مضاف بر جمعیت خود باید آذوقه ارتش متفق را تامین کند و از طرفی راه آهن و مسیر های اصلی در دست متفقین افتاده  و حمل مواد غذایی به نقاط مختلف کشور دچار مشکل شده بود .

 این امر سبب شد که غله داران به احتکار غله با امید فروش بیشتر بپردازند ، این عوامل یکی پس از دیگری دست به دست هم داد تا نارضایتی ها و کمبود ها به یک تجمع بزرگ در تهران تبدیل شود که در تاریخ سیاسی ایران از آن به عنوان " بلوای نان " یاد می کنند . در آن شرایط طاقت فرسا گرسنگی و بی غذایی واکنش مردم را برانگیخت و در کرمانشاه،نجف‌آباد، زنجان، سنندج، تبریز، داراب، رشت، قزوین، ملایر، اراک و گلپایگان... مردم به انبارهای غلّه هجوم بردند. اوج این اعتراضات، شورش نان در تهران (هفدهم آذر سال ۱۳۲۱) بود. تجمعی که بعدها مفسران زیادی در باب آن قلم فرسایی کردند .

امروز مساله فرا بحرانی آب در استان بوشهر به خصوص نیمه جنوبی آن بسیار بغرنج تر و بحرانی تر است و مصداق های بی شماری می توان نام برد تا اهمیت مساله آب و وضعیت بحرانی استان بوشهر را به رخ مسئولان سرتاسر بی خیال استان کشاند :

در تاریخ بشریت همیشه دسترسی به آب بسیار مهم تر از نان بوده چرا که اولین تجمعات انسانی در گرداگرد آبگیر ها بوده و همین بس که امروزه برخی تئوریسین ها و استراتژیست ها ، جنگ جهانی سوم را جنگ آب می دانند . سازمان ملل متحد در گزارش سال 2016 خودبا اشاره به تهدید داعش به عنوان نخستین فاجعه در منطقه ی خاورمیانه، بحران بی آبی را فاجعه بعدی در خاورمیانه دانسته است .در این بین ایران 60 تا 75 درصد منابع تجدید پذیر آب خود را از دست داده است .

وضعیت استان بوشهر به مراتب از دیگر استان های کشور در وضعیت بحرانی تری قرار گرفته که می طلبد چاره ای عاجل برای این مهم اندیشیده شود به خصوص اینکه هر روز از این وضعیت اخبار و گفته های جدیدی به گوش می رسد . امام جمعه شهرستان لالی در اظهاراتی گفته است :خوزستان ماتشنه آب است و اجازه نمی دهیم قطره ای از آب کارون به استان های دیگر منتقل شود . نماینده مردم بهبهان در مجلس شورای اسلامی ضمن اشاره به مسأله آب در حوزه کشاورزی تأکید کرد: بنده مخالف سرسخت انتقال آب از سرچشمه‌های زهره و خیرآباد به استان بوشهر و دشت‌های لیراوی هستم. رييس انجمن محیط زیست خوزستان نسبت به اقدام وزارت نیرو مبنی بر انتقال آب خوزستان به بوشهر واکنش نشان داد و این موضوع را اقدامي بر ضد امنيت ملي خواند.  رئیس خانه کشاورز شهرستان هندیجان :در حال حاضر رودخانه زهره خشک و بی‌آب شده است و کشاورزی هندیجان به‌طور جدی در حال نابودی است در این صورت چگونه می‌خواهند آب این رودخانه را به استان بوشهر انتقال دهند؟

این ها تنها گوشه از مخالفت های مسئولان محلی استان های دیگر در خصوص انتقلا آب به استان بوشهر است و حواشی و مخالفت ها پیرامون انتقال آب از استانی به استان دیگر بحث تازه ای نیست، کما اینکه سالهاست بر سر پروژه هایی مشابهی جهت انتقال آب کارون یا سرچشمه برخی رودخانه های چهارمحال و بختیاری به اصفهان مناقشه ای سخت میان نمایندگان، مسئولان و افکار عمومی این استان ها در گرفته و هر بار در کشاکش این اختلافات، موضوع استیضاح وزرای نیرو به میان می آید.

فاجعه از آن جایی آغاز شده که به دلیل بحران کم‌آبی در استان بوشهر برخی روستائیان مهاجرت خود را آغاز کرده‌اند به‌گونه‌ای که برخی از روستاهای این استان بیش از ۵۰ روز است از آب شبکه محروم هستند. و رئیس شورای اسلامی باغک جنوبی در مصاحبه ای با اشاره به اینکه افت فشار آب در شبکه آب‌رسانی به نوعی این شبکه‌ها را بی ارزش کرده است، از مهاجرت مردم روستا به سبب این مشکل عزم مهاجرت به دیگر نقاط خبر داده است .

در شهرستان های جنوبی استان بوشهر به خصوص روستاهای بخش مرکزی شهرستان جم  بحران کم آبی به حدی رسیده که 3 روز پشت سر هم فاقد آب هستند و در روزی هم که نوبت آب روستا می باشد حدود 3 الی 4 ساعت بیشتر آب ندارند . جیره بندی آب در جنوب استان موجب نارضایتی عمیق مردم نسبت به مسئولان شده و گاها این اعتراضات به فرمانداری  و بخشداری ها نیز کشیده می شود .

آنچه مسلم است این که اگر این وضعیت فرا بحرانی ادامه پیدا کند ، می تواند آسیب و صدمات جدی بر بدنه ی جامعه استان و حتی کشور وارد کند ! 

در حادثه بلوای نان دانش‌آموزان برخی مدارس تهران  به صورت سازمان یافته راهی میدان بهارستان شده و جلوی مجلس شورای ملی شعار «نان و پنیر و پونه. قوام قوام گشنمونه...» سر دادند، همچنین چاقوکشها و رجاله ها در میان مردم محروم و گرسنه، حضور داشتند که نشان می‌داد اعتراضات به حق مردم، آلوده اغراض سیاسی شده است همانگونه که ماهیت بلوای نان در تهران تغییر پیدا کرد و عده ای این تجمع صرفا اقتصادی را آلوده به  اغراض سیاسی کردند بحران آب در بوشهر می تواند با یک تجمع اعتراضی کوچک دستمایه اغراض سیاسی جناج اپوزیسیون و معاند ، علیه نظام شود . .

بحران آب در بوشهر می تواند موجب نارضایتی و سلب اعتماد چندین قشر مهم جامعه سنتی بوشهر به خصوص دهقانان نسبت به  مسئولین نظام  شده و وضعیت کنونی را به چالشی پیچیده برای نظام تبدیل کند. 

 به نظر می رسد بحران آب در بوشهر باید از دید ساده انگارانه ی مسئولان کشور و استان به یک مساله مهم امنیتی تبدیل شود و دستورالعمل های فوری جهت ترمیم وضعیت موجود صورت بپذیرد تا  برای  همیشه دغدغه بحران آب به فراموشی سپرده شود . آنچه مسلم است اینکه تمرکز بر روی این مهم به مراتب شاید از خیلی امورات دیگر استان بوشهر مهم تر باشد .

به جرات می توان گفت شهرستان جم وضعیت به مراتب بحرانی تر از شهرستان های استان است و سرعت دادن به پروژه انتقال آب دریا به جم از جمله اقداماتی است که می تواند اندکی وضعیت موجود را بهبود بخشد . اصلاح شبکه آبرسانی ، کاهش سطح زیر کشت و ملزم کردن صنعت به استفاده از آب غیر شرب و دریا می تواند از دیگر راه کارها برای بهبود وضعیت بحرانی موجود باشد . 

 سید مصطفی هاشمی نژاد فارغ التحصیل کارشناسی علوم سیاسی از دانشگاه دولتی شیراز

منبع: آوای جم

نوشتن دیدگاه