آینه جم- بیش از 60 سال از بسته شدن آخرین "باغ وحش انسانی" در بروکسل بلژیک می‌گذرد اما همچنان آثار و تفکرات نژادپرستی در ذهن بسیاری از مردم جهان وجود دارد.

خبرگزاری فرانسه نوشت: "موزه سلطنتی آفریقای مرکزی" واقع در "ترووران" بلژیک با استناد به اسناد و مطالعات خود به موضوع "باغ وحش‌های انسانی" در دوران اروپای استعماری پرداخته و از نژادپرستی این دوران می‌گوید.

محققان این موزه با برگزاری یک نمایشگاه و ارائه اسناد در باره "باغ وحش‌های انسانی" در اروپای استعماری و مطالعات خود می‌گویند، که این دهکده‌ها عوامل و نشانگر‌های قدرتمندی برای ایجاد و تقویت کلیشه‌های نژادپرستانه بوده‌اند.

در اواخر قرن 19 و اوایل قرن بیستم دهکده‌های بازسازی شده آفریقایی در سراسر اروپا برای سرگرم کردن مردم و ستایش برتری فرهنگ مفروض امپراتوری‌های استعماری ایجاد شد.

باغ وحش انسانی در بلژیک سال 1897

براساس اسناد این موزه، "لئوپولد دوم" پادشاه بلژیک در 1897، سازه هایی را مانند "روستاهای کنگو" در اراضی سلطنتی خود در اطراف بروکسل بازسازی کرد.

در آن زمان "کنگو" تحت استعمار بلژیک بود. امروزه کنگو را با نام جمهوری دموکراتیک کنگو می‌شناسیم.

لئوپولد دوم در آن سال ها 267 مرد و زن کنگویی را به زور به بروکسل آورد و در نمایشگاه جهانی این شهر در معرض نمایش قرار داد. او کنگویی‌ها را وادار کرد تا برای سرگرمی دیگران در برابر سازه‌های بازسازی شده بنشیند. 7 نفر از این افراد براساس بیماری یا سرمای شدید در این نمایشگاه جان باختند.

اینک "موزه سلطنتی آفریقای مرکزی" واقع در "ترووران" بلژیک با ارائه 500 سند نشان می‌دهد که مردم بومیِ تحتِ سلطه قدرت های مختلف استعماری چه رنج‌هایی را متحمل شدند و چگونه مورد اذیت و آزار قرار گرفته اند.

برگزار کنندگان این نمایشگاه می‌گویند که این نمایش‌های قومیتی برای "بدوی نشان دادن دیگران"، "ایجاد «وحشی‌گری»" و "تقویت برتری سفیدپوستان" طراحی شده است.

باغ وحشی انسانی در بلژیک

در آن زمان تکنیک اندازه گیری جمجمه نیز برای حمایت از نظریه‌های "نژادهای پست" مورد استفاده گرفت.

متصدیان این نمایشگاه می‌گویند که حدود یک و نیم میلیارد نفر بین قرن 16 تا سال 1960 فریب "صنعت نمایش انسان" را خوردند و در نمایشگاه‌های اینچنینی به انسان‌های دیگر خیره شدند.

ریشه های نمایش عجیب

ماهیت چنین نمایش‌هایی از "سنت‌های عجیب" در سیرک‌های قدیمی نشأت می‌گیرد.

در آن زمان افراد غول پیکر، بسیار کوتاه قامت، زنان ریش دار یا افرادی با نقص‌های ظاهری از سوی صاحبان سیرک‌ به نمایش درمی‌آمدند.

در اروپا "باغ وحش‌های انسانی" از دهه 1880 و پس از فتوحات جدید استعماری به اوج محبوبیت خود رسیدند. دکورهای عجیب وارداتی از آفریقا به اروپا کنجکاوی مردم را برای بازدید از دهکده‌های واقعی آفریقا افزایش می‌داد.

در اواخر دهه 1880 میلادی پادشاه بلژیک 267 نفر از مردم کنگو را به کشورش آورد تا آنها را در روستاهای شبیه سازی شده به سبک و سیاق روستاهای آفریقا نمایش دهد/ عکس: RMCA

آلمان و فرانسه پیش از بلژیک سازه‌هایی به سبک روستا و دهکده‌های آفریقایی ساختند. بلژیک نیز در سال 1885 با کمک 12 آفریقایی ساخت این دهکده‌ها را در نزدیکی شهر "انتورپ" آغاز کرد.

در سال بعد تعداد افراد آفریقایی در این سازه‌ 20 برابر شد و نمایشگاه شهر اقماری "ترووران" در حومه بروکسل بیش از یک میلیون بازدید کننده را برای تماشای مردم کنگو به خود جلب کرد.

به مناطق کوچک که در اطراف شهرهای بزرگ و با هدف‌های گوناگون از جمله تمرکز زدایی احداث می‌شوند، شهرهای اقماری می‌گویند.

"مارتین کوتنبر" یکی از متصدیان نمایشگاه بروکسل در این باره به خبرگزاری فرانسه گفت: "پس از شکل گیری نمایشگاه‌های انسانی پیام‌های مشابه و تحقیرآمیز در مورد آفریقاییان بارها و بارها تکرار شد و مردم درنهایت فکر کردند که آفریقایی‌ها، آدم خوار، پست، کثیف و تنبل هستند".

اولین باغ وحش انسانی در شهر "ترووران" در حومه بروکسل/ عکس:  Royal Museum for Central Africa

وی افزود:" این کلیشه‌ها امروز هم وجود دارند و دلیلی بر کارآمد بودن پروپاگاندای دوران استعماری محسوب می‌شوند".

در بخش پایانی نمایشگاه موضوع تداوم این تحقیر نژادپرستانه در زبان محاوره و روزمره و عبارات کلیشه ای با حروف بزرگ روی دیوار بزرگ سفید نوشته شده و بازدیدکنندگان را در باره این عبارات به چالش می‌کشد.

"سالومه ایسبارات" تئوری پرداز نمایشگاه "موزه سلطنتی آفریقای مرکزی" واقع در "ترووران" بلژیک گفت: جملاتی ‌مانند "من سیاهان را دوست دارم"، "بهتر از انتظارم بودی" یا "این آپارتمان اجاره رفته" خطاب به سیاهان در ظاهر بی اهمیت و پیش‌پا افتاده به نظر می ر‌سد اما تمامی آنها "تبعیض‌های خرد نژادپرستانه" و "عمدی" محسوب می‌شوند که از دوران حکومت‌های استعماری همچنان در اذهان بسیاری باقی مانده است.

باغ وحشی انسانی در بلژیک