عبدالرسول عمادی :
آقای دکتر سید جواد حسینی به سرپرستی وزارت آموزش و پرورش منصوب شدند. آقای دکتر حسینی سوابق دانشی و تجربی ارزنده ای دارند و امیدوارم که سرپرستی ایشان منتهی به وزارت شود.
آموزش و پرورش در ایران امروز همه چیز دارد جز دو چیز: اعتبارات کافی و اختیارات مکفی.
در ادوار گذشته مدیران آموزش و پرورش به تدریج در هر دو این حوزه ها عقب نشینی کرده اند تا به وضع فعلی رسیده ایم.
از نظر اعتبارات هر ساله سهم آموزش و پرورش از درآمدهای دولت کم و کمتر شده است و وزرا هم قاتق کرده اند و با همین کم ساخته اند و به توزیع فقر در آموزش و پرورش مشغول بوده اند.
بودجه سالانه این بزرگترین دستگاه اجرایی کشور نه بر مبنای نیازهای واقعی آن بلکه بر مبنای بودجه مصوب سال قبل تنظیم می شود. بودجه غیر واقعی مصوب سال قبل را مبنا می گیرند و درصد افزایش سالانه را بر آن اعمال می کنند و بودجه سال جدید را به دست می آورند بدون این که نگاهی به نیازها و حتی عملکرد بودجه ای سال قبل داشته باشند.
مثلا اگر بودجه مصوب سال قبل بیست هزار میلیارد تومان بوده و در اجرا به دلیل کسری بودجه عملکرد سال قبل به سی هزار میلیارد تومان بالغ شده و هنوز هم بسیاری مطالبات پرداخت نشده و به تعویق افتاده است، در سال بعد ده درصد افزایش سالانه را به بودجه مصوب سال قبل اعمال می کنند و بودجه مصوب سال بعد می شود بیست و دو هزار میلیارد تومان.
در حالی که سال قبل با تامین بخشی از کسری ها و رساندن بودجه به سی هزار میلیارد هم نیازها برطرف نشده و دیون و مطالباتی باقی مانده است چطور می توان سال بعد را با بیست و دو هزار میلیارد تومان اداره کرد.
واقعیت این است که این کسری شدید و این‌چشم بندی در نظام بودجه ریزی آموزش و پرورش به حدی مدیران این دستگاه را درگیر تامین حقوق و حداقل های پرداخت ها می کند که دیگر نه تنها این مدیران یادشان می رود که حقوق معلمان از نصف حقوق بقیه کارمندان دولت هم کمتر است بلکه دیگر تمام ارمانشان می شود همین‌که این‌چندرغاز حقوق را هر ماه بتوانند بپردازند و وقتی حقوق پرداخت می شود برای خودشان هورا می کشند و احساس موفقیت می کنند.
اگر یک سال بودجه آموزش و پرورش با پافشاری وزیر بر مبنای عملکرد بودجه ای سال قبل بسته شود بودجه قدری واقعی می شود و وزیر می تواند به این فکر کند که چگونه می شود حقوق معلمان را افزایش هم داد و یا چگونه می توان از فرصت های قانونی برای بهبود پرداخت ها و افزایش دریافتی شاغلان بخش آموزش عمومی کشور استفاده کرد.
فاصله موجود میان پرداختها در دو حوزه آموزش عالی و آموزش و پرورش باعث فرار نیرو ها از سمت آموزش و پرورش به سوی آموزش عالی می شود و مبنای توسعه علمی آموزشی کشور که مدرسه است رها شده و ویران باقی می ماند.
نگاه کنید به فشار نیرو ها در آموزش و پرورش برای رفتن‌به دانشگاه فرهنگیان.
پس از پایان دوره آقای احمدی نژاد مدیران وزارت آموزش و پرورش که در معرض تغییر بودند همه به دانشگاه فرهنگیان رفتند و تمام‌ظرفیت های آنجا را اشغال کردند چون‌دریافتی یک عضو غیر هیات علمی یعنی یک‌کارمند عادی در وزارت علوم از یک دبیر هم تراز علمی و سنواتی نزدیک به دوبرابر بیشتر است.
وقتی که آقای خاتمی از مرحوم مهندس علاقه مندان خواسته بود که وزیر آموزش و پرورش بشود آقای علاقه مندان شروطی را برای پذیرش این‌مسئولیت معین کرده بود و از جمله این‌که قبل از آمدن من به این‌مسئولیت حقوق معلمان را دو برابر کنید و رئیس جمهور گفته بود که شما بیایید هر چه داریم روی میز می گذاریم و با هم می خوریم! و آقای مهندس علاقه مندان هم‌نیامده بود. او هیچ‌گاه وزیر نشد اما نام هیچ وزیری بر ساختمان‌های آموزش و‌پرورش حک‌نشده و نام مهندس علاقه مندان هست.
از دیگر چیزهایی که در آموزش و پرورش سابقا بوده و حالا نیست اختیارات است.
واقعیت این است که در ادوار مختلف وزیران آموزش و پرورش برای این‌که به طول دوره وزارت اضافه کنند از عرض اختیارات وزیر کم‌کرده اند.
شهریار شاعر بزرگ‌تبریزی می گوید:
مهرش افزود که از ماه رخش کاسته بود
هر چه از ماه رخش کاسته به مهرش افزود
این دوستان عزیز برای این که سوال و استیضاح را رد کنند و چهار صباحی بیشتر وزیر بمانند از اختیارات خود صرف نظر کرده اند. گاهی که برخی از وزرا با رای بالا در مجلس به وزارت می رسند باید فهمید که این‌ها آموزش و پرورش را پیش فروش هم کرده اند!
اختیارات آموزش و پرورش به ویژه در موضوع انتخاب مدیران مدتهاست که واگذار شده است. کمتر وزیری هست که بتواند مدیرکل استانی را بر مبنای ویژگی های حرفه ای مدیران انتخاب کند و مجبور است انواع ملاحظات را در کار وارد کند و چون خشت اول را کج بنا می نهد تا ثریا دیوار کج بالا می رود.
آموزش و پرورش به وزیرانی احتیاج دارد که با شجاعت و تدبیر به مرور این دو حوزه را در آموزش و پرورش احیا کنند.
*معاون سابق آموزش متوسطه و رییس پیشین سازمان سنجش وزارت آموزش و پرورش
