آینه جم : با توجه به افق چشم انداز توسعه کشور که بر نقش موثر روستاها و شهرهای کوچک در توسعه کشور تاکید می کند و نیز تاثیر بسیار مهم این سکونت گاه ها بر توسعه پایدار به عنوان فضایی مولد و خودسامانده، و از سویی با توجه به پدیده منفی مهاجرت روستاییان به شهر که از اثرات توسعه نیافتگی روستاها می باشد، ارتقای روستا و یا شهر به عنوان یکی از ابزارهای تحقق اهداف توسعه ای و استراتژی های کلان کشور مورد استفاده قرار می گیرد که با تغییر قوانین آن در سال های اخیر، گامی موثر در جهت فراهم شدن بستر توسعه روستایی بخصوص در استان بوشهر فراهم گردیده است.
این ارتقا دارای تبعات مختلفی از جمله تبعات عمرانی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی می باشد، و به همین خاطر در سراسر ایران، تقاضاهای زیادی برای این تغییر وجود دارد. از این رو مسئولان محلی و بخصوص نمایندگان مجلس همواره تلاش می کنند که سهم بیشتری از این تغییر را به منطقه خود اختصاص دهند. در این نوشتار به بهانه ارتقای چهار نقطه از جنوب استان، سعی کردیم از دید تبعات عمرانی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی به این مقوله با محوریت جنوب استان بوشهر، بپردازیم.
از منظر توسعه عمرانی، با توجه به تفاوت قابل توجه بودجه سالانه شهر با روستا، در اثر ارتقا امکان انجام پروژه های زیرساختی فراهم می گردد، از سویی شهر با توجه به نقش تعریف شده آن، پتانسیل بیشتری جهت احداث زیرساختها و توسعه امکانات و سطح خدمات دارد.
بطور مثال روستاها دارای طرح هادی می باشند که بیشتر دارای نقش هدایتی جهت تعیین مسیر و روند گسترش فضایی روستا می باشد، اما شهر دارای طرح جامع و تفصیلی می باشد که کاربریهای متناسب با رشد و توسعه شهر، فضاهای خدماتی، امکانات زیرساختی و… در آن دیده شده است، همچنین نهادی مانند شهرداری نیز متولی امور شهری است و مدیریت سامان بخشی به شهر را انجام می دهد.
در شهر ارگان های مسئول طبق یک نقشه راه و با توجه به بودجه دریافتی، نسبت به هزینه کرد آن اقدام می کنند. از طرفی جایگاه شهرها به عنوان مرکز مراجعه و خرید روستاییان اطراف نیز باعث نقش محوری شهرهای کوچک در بافت کلان آن منطقه می گردد و امکانات و ایجاد فضاهایی فراخور این نقش را ایجاد می کند.
با توجه به جایگاه نه چندان مطلوب روستاها در استان بوشهر و فاصله این استان از جهت شاخص های توسعه با استان های توسعه یافته، ارتقای آنها می تواند به عنوان ابزاری جهت رشد و توسعه آنان به حساب آید. البته مسیر تایید این ارتقا پیچیده بوده و به دلایل متعددی از جمله دوری این مناطق از پایتخت و عدم نفوذ قابل توجه در بدنه دولت، بخش عظیمی از آن بر عهده نماینده مجلس است. از بعد اجتماعی اما، یکی از چالش های سالهای اخیر مهاجرت روستاییان به شهر می باشد، و از آنجا که روستاها محوریت تولید و شهرها محوریت خدمات دارند این پدیده باعث عدم توازن در این مقوله می گردد. آمارهای جمعیتی ایران از سال ۱۳۳۵ تا ۱۳۹۵ نشان دهنده میزان شتاب این موضوع می باشد. مهاجرت خود باعث مشکلات زیاد اجتماعی و فرهنگی می گردد که با ارتقای روستا به شهر، با توجه به مواردی که در بالا گفته شده از نگاه توسعه عمرانی، زیرساختی و بودجه ای باعث کند شدن این روند خواهد شد.
با توجه به فرهنگ غنی و بکر جنوب، حفظ هویت فرهنگی و جایگاه اجتماعی روستاهای جنوب، نیازمند توجه به توسعه آنها بخصوص توسعه پایدار می باشد. توسعه روستایی که از راه ارتقا حاصل می شود، باعث اسکان ساکنان روستا گشته و از پدیده هایی مانند مهاجرت، چند فرهنگی و تبعات اجتماعی بعد از آن جلوگیری می کند.
از نگاه سیاسی نیز این ارتقا، نقش سیاسی پررنگ تری را با توجه به حضور ادارات و ارگان های مختلف به شهر می دهد و تمرکز سیاسی و محوریت اقتصادی را برای شهر به ارمغان می آورد که بخصوص در جنوب استان بوشهر، این موضوع باعث حضور پررنگ تر افراد و نخبگان بومی در مسئولیت های بوجود آمده می باشد.
با توجه به مطالب گفته شده، یکی از راهبردهای مهمی که در نیم قرن اخیر برای مقابله با عدم تعادل منطقه ای ناشی از رشد فزاینده شهرهای بزرگ مورد توجه قرار گرفته است، تقویت شهرهای کوچک و میانی در نظام شبکه شهری است.
در استان های محروم، همچون استان بوشهر، ارتقای روستاها و شهرها یکی از ابزارهایی است که باعث ارتقای سطح زندگی شهروندان، افزایش بودجه، بالا رفتن سرانه های خدماتی و رفاهی و ارتقاء جایگاه اقتصادی و سیاسی آن می گردد.
همانگونه که ذکر شد تاثیر ۴ نقطه ای که ارتقای آن در جنوب استان بوشهر محقق شده است چند بعدی بوده و ثمرات آن هم در سالهای نزدیک و دور قابل مشاهده است، لذا مسئولین محلی و نمایندگان مجلس (به دلیل دسترسی راحت تر به نقاط تصمیم گیری در تهران)، شایسته است که در این زمینه تلاش مضاعف کنند، چرا که اگر در این عرصه موفقیتی داشته باشند، در جهت توسعه و رشد منطقه، با یک تیر چند نشان زده اند./ ثلاث
