این در حالی است که سیراف از حامیان بی‌شماری در داخل و خارج استان برخوردار است و هرساله و در همه فصول پذیرای گرشگران داخلی و خارجی است؛ آنها با علاقه و ذوق وافری پا به بندری کوچک و فراموش شده بر کرانه خلیج پارس می‌گذارند تا با گشت و گذاری چند ساعته یا گاه یک‌روزه در کوچه‌های تاریخ این شهر، تاریخچه گرانبهای تجارت دریایی و تبادل فرهنگی سرزمین‌ها را در روزگاران دور سیراف به نظاره بنشینند. این شهر بندری روزی دروازه ایران در راه ابریشم دریایی بوده و حامل فرهنگ غنی (و باغ‌های ایرانی) به سایر سرزمین‌های جهان بوده است؛ شاید در قرن چهارم هجری زلزله‌ای ویرانگر آن را به قعر دریا و زیر کوه فرو برد اما این بندر دگرباره از سوی بازماندگانش بر فراز سیراف مدفون شده جان گرفت؛ هرچند کم‌رمق اما همین سیراف فعلی در خود گنجینه‌های تاریخی و باستانی جای داده است که برای رسیدن به تاریخ شگرفش نیاز به کند و کاوهای باستان‌شناسی دقیقی دارد. 

 

شرق‌شناسان و پژوهشگران متعددی در اهمیت و قدمت سیراف قلم زده‌اند، از جمله آنها مسیو «پزارد» نویسنده فرانسوی است. وی در کتاب «هیات اکتشافی در بندر بوشهر» درباره سیراف و آثار تمدن اسلامی در این شهر نوشته است: «مابین بندرعباس و بندر بوشهر یک بندر کوچکی است به‌نام طاهری که در آنجا کشتی‌های بزرگ نمی‌توانند نزدیک شوند و فقط جهت کشتی‌های بادی و قایق‌های اعراب به کار می‌رود. در نزدیکی‌های این بندر خرابه‌های یک شهر کوچک عربی دیده می‌شود. این همان شهر قدیم و مشهور سیراف است که شهر مرکزی (متروپل) خلیج بوده و در قرن دوازدهم میلادی متروک شده است. یک مسجد، یک قبرستان پهناور و بقایای ساختمان‌های متعدد آن هنوز پابرجایند. در اینجا یک سنگ قبر به‌دست آمد که ما آن را به موزه «لوور» انتقال دادیم. خط کوفی بسیار زیبا و گل و بوته‌ها، نفوذی را که ایران در تمدن عرب نموده است، به یاد می‌آورد و ثابت می‌کند. پیدایش این صنعت قدیمی در این شهر دور افتاده و قدیمی کنار خلیج توجه کسانی را که مایل به اکتشافات تمدن عرب می‌باشند، جلب می‌کند.» 

 

این بندر تاریخی که امروز این‌گونه آماج اقدامات ناشیانه شهرداری فعلی‌اش قرار گرفته است، از 10 سال پیش پرونده آن برای ثبت جهانی تهیه شده که هر بار کوتاهی‌ها و سهل انگاری‌ها مانع از جدی شدن این کار بزرگ شده است؛ اقدامی که اگر عملی شود، به‌شکل فزاینده‌ای موجب رونق صنعت توریسم در استان می‌شود اما این مهم مستلزم اراده و همت جمعی مدیران و اهالی سیراف است، چراکه در وهله اول باید زیرساخت‌های کافی برای جهانی شدن آن فراهم شود، مثل ساخت هتل یا اقامتگاه‌های استاندارد برای اقامت گردشگران، جلوگیری از اقدامات خودسرانه و مخرب به‌منظور زیباسازی چهره شهر که به شکل اولیه آثار باستانی ضربه می‌زند، انجام تحقیقات و مطالعه باستان‌شناسانه و علمی در راستای کشف زوایای پنهان تاریخ گهربار سیراف، کشف ویرانه‌های سیراف در زیر دریا، حفظ ساختار اولیه آثار باستانی در صورت مرمت و... .

 در این راستا، اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان بوشهر در دوره ناصر امیرزاده با راه‌اندازی پایگاه تحقیقاتی ملی سیراف‌ درصدد برآمده تا مطالعات جامع و بسیطی را حول جهانی شدن سیراف رقم بزند که برای این مهم، اعتباری نزدیک به 200 میلیون تومان تخصیص داده شده است، هرچند این اعتبار ناچیز است اما در مقابل انتظار می‌رود به جهانی شدن این بندر باستانی بینجامد.

 

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان بوشهر در خصوص جهانی شدن این بندر چهار هزارساله که عروس بندرهای باستانی به‌شمار می‌رود، به بامداد جنوب گفت: در این زمینه از سال پیش به‌صورت جدی اقدام کرده‌ایم که در اولین گام با راه‌اندازی پایگاه ملی سیراف تلاش کردیم با انجام مطالعات و پژوهش‌های میدانی و علمی بستر مناسب را برای ثبت جهانی فراهم آوریم اما تا زمانی که این مهم به‌صورت یک مطالبه مردمی در نیاید، انجام آن زمانبر است. البته اداره‌کل میراث فرهنگی در این زمینه جدی و مصصم است و خوشبختانه سال پیش بودجه‌ای معادل 200 میلیون تومان از سوی فرماندار وقت کنگان برای مطالعات و تحقیقات پژوهشی در خصوص ثبت جهانی سیراف تعلق گرفت. ان‌اشاءالله در اردیبهشت ‌ماه جاری در این زمینه هم یک قرارداد با یک مشاور آگاه و باسابقه در این زمینه منعقد خواهیم کرد، چراکه ثبت جهانی سیراف افزون بر ثبت تاریخ ماندگار آن، خیلی به جذب گردشگر کمک می‌کند. 

 

ناصر امیرزاده با بیان این‌که در حال حاضر اداره‌کل میراث فرهنگی استان دارای سه پایگاه مطالعاتی است، افزود: این سه پایگاه شامل پایگاه بافت تاریخی بوشهر، پایگاه کاخ‌های هخامنشی و پایگاه ملی سیراف می‌شوند. در این پایگاه‌ها به‌خصوص پایگاه سیراف به‌سبب این‌که بناها و آثار باستانی آن، اهمیت تاریخی ویژه‌ای دارند به حفاظت، نگهداری و مرمت این آثار پرداخته می‌شود. از طرفی مطالعات تاریخی هم در راستای ثبت جهانی این بندر باستانی و چهار هزارساله صورت می‌گیرد، کاری که موجب تسهیل ثبت جهانی آن می‌‌شود البته تحقق این مهم همراهی و اراده جمعی همه مردم استان به‌ویژه اهالی سیراف و دستگاه‌ها و نهادها را می‌طلبد و انتظار می‌رود در این مسیر همه (شهرداری، فرمانداری، انجمن‌های مردم‌نهاد و مردم سیراف) به موازات هم پیش بروند تا بتوانیم به نتیجه مطلوب دست یابیم. 

 

وی در ادامه در پاسخ به این‌ سوال که زمانی می‌توان به جهانی شدن سیراف امیدوار بود که بتوان ساختار باستانی آن را حفظ کرد اما شهرداری این شهر در این چند سال اخیر با انجام یک‌سری اقدامات ناشیانه و خودسرانه موجب شده به شیرازه و شکل اولیه برخی از آثار کهن و منحصربه‌فرد باستانی شهر لطمه وارد شود، عکس‌العمل شما در این خصوص چه بوده است، توضیح داد: در این زمینه تاکنون جلسات متعددی را با شهردار سیراف داشته‌ام که به‌تازگی هم نشستی با وی داشتم و واقعا از برخی از تعرضات دلگیر هستم. امیدوارم بتوانیم با تعامل و مذاکره، نهادهای مربوطه از جمله شهرداری سیراف را با خودمان همراه کنیم. در جلسه‌ای که پیش از این با مسوولان این شهر داشتم، تاکید کردم که اگر برنامه‌ریزی‌ها و همکاری‌ها به‌خوبی انجام شود، خواهیم توانست سیراف را به یکی از ثروتمندترین شهرهای استان تبدیل کنیم، چراکه در سیراف گنجی وجود دارد که بسیار باارزش‌تر از منابع نفتی و گازی ماست، آن هم تاریخ چندین هزار ساله و آثار بجای مانده از آن است که باید آن را به جهانیان به شکل مطلوبی معرفی کنیم. من در این سال‌ها به این نتیجه رسیده‌ام که نمی‌توان به‌زور کسی را با خودمان همراه کنیم. اگر شهرداری‌ها و نهادهای مربوط خودشان به این نتیجه رسیدند که سیراف پتانسیل جهانی شدن را دارد چه بسا کار ما بسیار ساده‌تر و آسان‌تر خواهد شد، زیرا با لجبازی، هیچ کاری پیش نمی‌رود و اساسا پروژه متوقف می‌شود. از این‌رو، برای من به‌شخصه آگاهی‌بخشی و آموزش در خصوص پیامدهای مثبت جهانی شدن سیراف بسیار مهم است و در اولویت قرار دارد. در این مورد هم شما رسانه‌ها باید فعال شوید و هم ما باید به‌صورت میدانی وارد عمل شویم تا سطح آگاهی مردم در این خصوص ارتقا یابد. از یاد نبریم که خود مردم سیراف باید مطالبه‌گر شوند و در کنار ما قرار بگیرند و در این مسیر ما را همیاری کنند وگرنه این کار مهم آن‌چنان‌که باید و شاید پیش نخواهد رفت. ما از نقدهای سازنده و فنی استقبال می‌کنیم تا این پروژه و پروژه‌های دیگر حتی در بندر دیّر به وضعیت بسامان و بهتری پیش برود.

 

در بالا اشاره شد که عوامل فراوانی در ثبت جهانی شدن سیراف نقش دارد که یکی از این عوامل تامین زیرساخت‌هاست مثل راه‌اندازی اقامتگاه‌ها یا هتل، چراکه در این شهر تاریخی متاسفانه چنین ظرفیتی در حال حاضر وجود ندارد، هرچند برای این مهم چند سالی است که اداره‌کل میراث فرهنگی اقدام به مرمت و بازسازی عمارت زیبا و منحصربه‌فرد نصوری کرده است اما شوربختانه مرمت این بنا به‌دلیل هزینه بالای مرمت، کمبود بودجه، اهمال سلیقه‌های فردی و دوباره‌کاری‌ها و... همچنان سرانجام مبهمی یافته است، این در حالی است که اگر این اقامتگاه راه‌اندازی شود، بدون‌شک به رونق گردشگری در سیراف منجر می‌شود. امیرزاده در این خصوص نیز گفت: ما تمام تلاش خود را کردیم که مرمت آن تا پایان سال 96 به پایان برسد اما با توجه به این‌که هنوز سال مالی 96 به پایان نرسیده و کار پیمانکار قبلی پروژه هم به پایان رسیده، حال منتظر هستیم تا با تخصیص بودجه کافی که البته تا مراحل اداری آن طی شود، کمی زمان می برد، مرحله جدید مرمت آن را به پایان ببریم. البته باید اشاره کنم چون مبلغی که برای مرمت این بنا تعلق می‌گیرد، بالاست، از این‌رو باید در مناقصه شرکت کند که خوشبختانه به‌تازگی موفق به بستن قرارداد مناقصه آن شده‌ایم و اعتباری که به‌عنوان هزینه این کار برآورد کرده‌ایم، رقمی حدود یک میلیارد و ششصد میلیون تومان است.

وی با تاکید بر این‌که بدون شک کار مرمت عمارت نصوری امسال به پایان می‌رسد، البته به شرطی که بودجه آن به‌موقع تخصیص یابد، تصریح کرد: تنها کارهای باقیمانده مرمت این بنا خلاصه می‌شود در کف‌سازی، مرمت در و پنجره و تاسیسات و تجهیزات آن که به‌دلیل رعایت ظرافت و هنرمندی در مرمت برخی از بخش‌ها نظیر بازسازی در و پنجره‌ها پروژه زمانبر شده است. 

مدیرکل اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در پاسخ به این پرسش که فکر می‌کنید راه‌اندازی اقامتگاه بوم‌گردی چقدر به رونق گردشگری در استان کمک می‌کند، بیان کرد: به‌دلیل گرایش مردم به مناطق آرام، بی‌سر و صدا و طبیعی، خوشبختانه اقبال از اقامتگاه‌های بوم‌گردی به‌شکل فزاینده‌ای اتفاق افتاده است. ما در حال حاضر در استان یازده اقامتگاه داریم که تا پایان سال جاری به بیش از 20 اقامتگاه افزایش خواهد یافت. البته در سال جاری برای جم هم برنامه‌ داریم که خوشبختانه در حال حاضر بیشترین اقامتگاه بومی را در خود جای داده است. درصدد هستیم با افزایش اقامتگاه‌های بومگردی به رونق گردشگری در استان بیفزاییم.

امیرزاده در پایان در پاسخ به این سوال که در صورت پایان مرمت قلعه نصوری بدون‌شک به شاخص‌ترین اقامتگاه استان بدل خواهد شد و نقش زیادی در رونق گردشگری در سیراف خواهد داشت، نظر شما در این خصوص چیست و برنامه‌تان در این باره چیست، گفت: اینجا لازم است که اشاره کنم این قلعه در مجموعه هتل سنتی قرار می‌گیرد نه اقامتگاه بوم‌گردی. گذشته از این، نباید از اهمیت خود سیراف غافل شویم، چراکه این بندر خود به‌تنهایی می‌تواند به‌اندازه قلعه نصوری ظرفیت جذب گردشگر را داشته داشته باشد. در خصوص برنامه‌هایمان در مورد قلعه نصوری باید بگویم، پس از اتمام مرمت آن، قلعه را به بخش خصوصی می‌سپاریم تا در قالب یک هتل سنتی پذیرای گردشگرانی باشد که برای بازدید به شهر وارد می‌شوند. 

 

در پایان یادآوری می‌شود، بامداد جنوب پیش از این گفت‌وگویی را با ناصر مشهدی‌زاده، سیراف‌شناس، استاد دانشگاه و کارشناس ارشد شهرسازی و مولف کتاب «تحلیلی از ویژگی‌های برنامه‌ریزی شهری در ایران» در خصوص جهانی شدن سیراف صورت داده بود که وی در این‌باره تاکید کرده بود: باید همه مردم مطالبه کنند تا این اثر فرهنگی جهانی بشود! باید همه مردم پی ببرند که منابع تاریخی‌شان ارزش جهانی شدن دارد! ما بیست سال پیش وقتی دم از حفاظت و احیای منابع گردشگری و تاریخی می‌زدیم، تکفیر می‌شدیم اما امروز به همت دوستانی همانند آقای محمد کنگانی، گردشگران خارجی و داخلی سیراف را به‌عنوان یک مقصد انتخاب کرده‌اند. هر چند برای اقامت و اسکان جمعیت گردشگران، سیراف مجهز نیست اما همین که سیراف از سوی توریست‌های داخلی و خارجی علامت‌گذاری می‌شود و به آن توجه نشان می‌دهند برای ما باید قابل افتخار باشد. ما انسان‌های دانایی بوده‌ایم و ای کاش با همان شاخص‌های دانایی سیراف را بسازیم. اتفاقا معدن نفت و گاز ما همان سیراف است! به یاد داشته باشیم که این معادن تمام‌شونده و فناپذیر، هیچ وقت برای ما ماندنی نخواهند بود! بلکه این تمدن و فرهنگ و تاریخ است که سرمایه واقعی ماست.

 

با این اوصاف پی می‌بریم که زمانی می‌توان به جهانی شدن سیراف امیدوار شد که این موضوع به یک مطالبه و دغدغه جدی بدل شود. امید که هم مردم و هم مسوولان در سال جاری دست در دست هم برای محقق شدن این مهم تلاش کنند.
منبع: روزنامه بامداد جنوب