غلامرضا کبیری

باز زمستان و فصل برداشت گوجه فرنگی در استان رسید تا فغان گوجه کاران از قیمت پایین و نبود مشتری شنیده شود. امسال هم قطب گوجه فرنگی خارج فصل کشور حال نزاری دارد. قیمت پایین، تولید بالا، خلآ بازاریابی داخلی و بین المللی، انفعال دستگاههای مسئول و البته کشاورزانی که سرمایه زندگی شان را بر بادرفته می بینند، حال و روز این محصول است.

با گذشت سال ها از کاشت گوجه فرنگی در بوشهر و بالا رفتن تجربه کشاورزان، با وجود سود نسبی این محصول به دلیل ثمردهی آن در فصل سرد سال، عرضه از تقاضا پیشی گرفته و دستی نامریی، بازار قیمت ها را آنقدر پایین آورده که گاها برای کشاورزان رهاکردن محصول به صرفه تر از برداشت و هزینه برای فروش آن در بازار است. البته از این موضوع نباید غافل شد که کشاورز کارش کشاورزیست، اما عرضه محصول و بازاریابی از عهده او خارج است و اساسا مشکل از همین جا آغاز می شود؛ یعنی خام فروشی.

قطعا راه حل بهبود این شرایط، ضمن متعادل کردن میزان کشت، ساماندهی تقاضا برای گوجه فرنگی است، تقاضایی که البته ظرفیت های محدودی دارد و باید به فکر تغییر شکلی گوجه فرنگی در قالب محصولات فراوری شده افتاد.

امروزه فرآورده‌هایی مانند رب گوجه فرنگی، انواع سس ها، چاشنی ها، کنسروها، نوشیدنی ها و... محصولات جانبی هستند که حتی می توانند ارزش افزوده بیشتری نسبت به خام فروشی داشته باشند و با قابلیت انبارشدن در فرصت مناسب، می‌توان آن ها را بدون دغدغه ی فساد محصول به‌فروش رساند.

به این آمار گمرک درباره واردات و صادرات گوجه فرنگی و رب آن توجه کنید:

براساس آمار گمرک، در نیمه اول سالجاری بیش از 65 هزار تن رب گوجه‌فرنگی به ارزش بالغ بر 91 میلیون دلار وارد کرده است.

در مقابل، بیش از 224 هزار تن گوجه فرنگی تازه (نه رب) به ارزش بالغ بر 64 میلیون دلار به کشورهای مختلف جهان صادر گردیده است.

بررسی ها نشان می دهد با توجه به افزایش سالانه 1.7 درصدی جمعیت جهان، انسان‌ها باید بتوانند در 30 سال آینده حداقل دو برابر میزان فعلی مواد غذایی تولید کنند.

کارشناسان معتقدند این مهم با استفاده از اراضی زیر کشت فعلی نیز امکان‌پذیر بوده و حتی می‌توان مواد غذایی مورد نیاز تا چهار برابر جمعیت فعلی جهان را تامین کرد؛ مشروط بر اینکه روش‌های تولید، نگهداری، توزیع و مصرف مواد غذایی براساس اصول نوین علمی‌ صورت گیرد و حتی‌الامکان از ضایعات مواد غذایی جلوگیری شود.

با توجه به مطالب ذکرشده، نقش و اهمیت صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی در راستای نگهداری و فرآوری مناسب و جلوگیری از ضایعات کاملا آشکار می‌شود.

از شکست سرمایه گذاری در این حوزه هم نباید هراس داشت. بررسی ها نشان می دهد هم به صورت ریالی و هم از نظر وزنی، میزان صادرات در صنایع تبدیلی بسیار بیشتر از خام فروشی است و این مزیت را دارد که در صورت سرمایه گذاری، بازدهی مناسبی داشته باشد. از این رو، علاوه بر رب و سس گوجه فرنگی، محصولاتی مانند کنسرو گوجه فرنگی. آب گوجه فرنگی، پوره گوجه فرنگی، روغن دانه گوجه فرنگی، گوجه فرنگی خشک و انواع دیگر از این محصولات در دنیا طرفداران بسیاری دارند.

همچنین قرارگیری استان بوشهر در کنار آب های خلیج فارس، در صورت وجود اسکله های صادراتی و زیر ساخت های حمل و نقل مناسب، می تواند مزیت بیشتری برای صادرات محصولات فراوری‌شده در مقایسه با استان های مرکزی کشور باشد که صاحب تجربه هایی در این خصوص هستند.

ضمننا وجود منطقه ویژه اقتصادی و تسهیلات آن برای سرمایه گذاری در این بخش، می تواند این زنجیره تولیدی را بهتر به هم متصل کند. دستگاه های مسئول نیز باید این مزیت را بهتر بشناسند و در جذب و تسهیل سرمایه گذاری در این بخش کوشش کنند.

 همچنین سرمایه گذاری در صنایع تبدیلی گوجه فرنگی نیازمند سرمایه گذاری کلان و پر هزینه همچون صنایع نفت و گاز نیست و کشاورزان هم می توانند با استفاده از سرمایه های موجود و مشاوره فعالان و مسئولان بخش کشاورزی و صنایع مواد غذایی، در تاسیس کارخانه های کوچک بسته بندی و صنایع تبدیلی مشارکت داشته باشند و از مزایای ارزش افزوده آن و البته ماده اولیه ارزان بهره مند گردند.

مواردی که نیازمند همراهی موثر استانداری در راس به همراه سازمان های جهادکشاورزی، شهرک های صنعتی و آمدن موسسات مالی مرتبط با صنایع کوچک مثل صندوق کارآفرینی امید است تا با حضور مشاوری قابل اطمینان، زنجیره مناسبی از مزرعه تا کارخانه و بازاریابی برای گوجه استان بوشهر شکل بگیرد.

امید روزی فرا رسد که کشاورز دغدغه فروش محصولش را نداشته باشد و کارخانه های فراوری این محصول ارزشمند در جای جای استانمان تلاش کشاورزانمان را ارزشمند تر از گذشته به جهانیان نشان دهد.

به عبارتی کشاورزان بجای آنکه اندرخم فروش محصول خود باشند، بتوانند همانند استان های دیگر جشن های شکرگذاری برداشت گوجه، خرما و سایر محصولات استراتژیک را برپا کنند و نقش مهمی در امنیت غذایی کشور ایفا نمایند./خلیج فارس