آینه جم: جنگل حرّا واقع در بندر دیّر و تالاب مشرف بر آن همچنان در بلاتکلیفی محض قرار دارد و خطر از بین رفتن زیست‌بوم بی‌نظیر آن کماکان به عنوان چالش و آزمونی برای نهادهای نظارتی و تصمیم‌گیر قلمداد می‌شود.
به گزارش آینه جم؛ از یک سو تلاش سرمایه‌گذاران پروژه پرورش میگو برای تسریع در ساخت جاده دسترسی و آغاز پروژه و از سویی سردرگمی نهادهای متولی و پاسکاری‌های مکرر میان نهادهای مسئول در این ماجرا، کار را پیچیده‌تر از قبل کرده است. فعالان محیط زیست مدت‌هاست پای کار ایستاده‌اند و می‌گویند تا تعیین تکلیف و برچیدن و یا انتقال کامل پروژه به تلاش‌ها و مطالبه‌گری خود ادامه می دهند. گروه‌های فعال در حوزه محیط زیست اعتقاد دارند جانمایی این پروژه در حریم تالاب است و جاده دسترسی به آن نیز بر روی بستر مسیل رودخانه دلوار قرار دارد و نابودی تالاب و جنگل در صورت تکمیل پروژه قطعی است.
جنگل حرّا و تالاب بندر دیّر به عنوان یک اکوسیستم باارزش، بستر پرورش گونه‌های آبزی متنوع و پوشش گیاهی خاصی است که بالاترین میزان جذب کربن را دارد، بنابراین در جذب آلایندگی‌های مناطق صنعتی پیرامونی نیز می‌تواند به خوبی عمل کند و نقش حفاظتی داشته باشد و از بین رفتن آن به سود هیچکس نیست. پس از پوشش رسانه‌ای و انعکاس شرایط پیش آمده در تالاب بردستان-دیّر و اعتراضات گسترده، استقرار و ساخت پروژه پرورش میگو در حریم این تالاب وارد فاز جدیدی شده است.
تشکیل سد انسانی در جنگل حرّا
هفته‌ی گذشته پس از درج مصاحبه‌ای از رئیس حفاظت محیط زیست شهرستان دیّر و اعلام این خبر که مالک پروژه حکم منع تعقیب و ادامه پروژه‌ی پرورش میگو را از دادگستری گرفته است فعالان محیط زیست و گروه‌های حامی محیط زیست از چند شهر استان بوشهر اقدام به برگزاری تجمعی اعتراضی و تشکیل سد انسانی در محل تالاب دیّر و جنگل حرّا کردند.
این جریان تا آنجا ادامه یافت که واکنش مسئولان ملی را برانگیخت و منجر به سفر «محمد درویش»، از کنشگران محیط زیستی مطرح ایران به این منطقه گردید. این پژوهشگر و کویرشناس در حاشیه بازدید از تالاب دیّر- بردستان و جنگل‌های حرا گفت: «تصویب طرح پرورش لارو میگو در این محدوده تالاب دیّر- بردستان پیش از تعیین رسمی حریم و خط بستر تالاب یک اقدام اشتباه بوده است، متاسفانه تعجیل در تصویب این طرح کاملا مشهود است و منجر به نادیده گرفتن قانون شده که می‌تواند خسارت‌های جبران‌ناپذیری به تاب‌آوری قلمرو شهرستان دیّر وارد کند. به همین خاطر فعالان محیط زیست کشور نگران این رویه‌های خطرناک و پیامدهای بسیار خطرناک‌تر آن هستند!»
به گفته وی «اگر قرار است حریم رویشگاه‌های منحصربه‌فرد حرّا و تالاب‌های ارزشمند را در کنار سواحل خلیج فارس و دریای عمان نادیده بگیریم، در آینده‌ای نه چندان دور با وضعیت بسیار وخیم‌تری مواجه خواهیم شد. قطعا چشمه‌های تولید گرد و خاک بسیار بیشتر و از تنوع زیستی منطقه کاسته شده و زندگی مردم ساکن در این منطقه بسیار دشوارتر می‌شود!»
امیدواریم زمین های اطراف و حریم تالاب خالی شود
عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع با اشاره به عوارض و تبعات طرح پرورش لارو میگو در محدوده تالاب دیّر- بردستان به ایسنا گفت: «متأسفانه محل قرارگیری این پروژه جایی است که نظام آب شناختی جنگل و تالاب را تحت تأثیر قرار می دهد و همین موضوع اعتراض متخصصان و فعالین محیط زیست را نیز در پی داشته است.»
درویش با اشاره به جلسات فشرده ای که با مسئولین استانی و کشوری دستگاه‌های مرتبط داشته است، افزود: «جلساتی با مردم و شورای شهر دیّر داشتیم و تصمیم بر این شد که زمین معوضی در اختیار سرمایه گذار پروژه پرورش میگو قرار داده شده و ضرر و زیان وی نیز جبران شود. امیدواریم زمین های اطراف و حریم تالاب خالی شود و از این پس از هرگونه آسیب مصون باشد.»
سابقه‌ای از درخواست و یا اعلام موافقت وجود ندارد
وی ادامه داد: «خوشبختانه رایزنی‌های صورت گرفته منجر به ارسال نامه‌ای از طرف دکتر منصور، معاون وزیر جهاد کشاورزی به مدیرکل منابع طبیعی استان بوشهر و صدور دستوراتی در این خصوص شده است.»
رئیس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور در این نامه بر حفاظت از جنگل‌های حرا واقع در «بندر دیر» به عنوان منابع ارزشمند طبیعی تأکید کرده است.
معاون وزیر جهاد کشاورزی و رئیس سازمان جنگل‌ها در این نامه آورده است: «تمامی عرصه‌های جنگلی کشور به‌طور عام و جنگل‌های منحصر به‌فرد حرّا به‌طور خاص، غیر قابل واگذاری به اشخاص حقیقی و حقوقی هستند و همواره تحت تملک دولت و مدیریت این سازمان قرار دارد و به موجب قوانین و مقررات موجود تغییر کاربری این جنگل‌ها ممنوع است. انجام فعالیت عمومی و عمرانی دولتی از قبیل جاده، خط لوله نفت، گاز، آب و... مستلزم اخذ نظر سازمان حفاظت محیط زیست و ایضا موافقت این سازمان و منوط به عدم ورود خسارت و یا جبران آن خواهد بود و تاکنون هیچگونه سابقه‌ای از درخواست و یا اعلام موافقت سازمان در این خصوص وجود ندارد.»
منصور در پایان این نامه که خطاب به غلامرضا منتظری، مدیر کل منابع‌طبیعی و آبخیزداری استان بوشهر بوده تأکید کرده «مقتضی است با مراقبت و دقت نظر، از هرگونه تخریب و تصرف عرصه‌های جنگلی و نیز اقداماتی که منجر به آسیب غیر قابل جبران به جنگل‌های حرّا می‌شود جلوگیری و نتیجه اقدامات را به این سازمان گزارش کنید.»
زمین واگذار شده و جاده دسترسی آن تداخلی با رویشگاه ندارد!
از سوی دیگر غلامرضا منتظری، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان بوشهر در این باره به ایسنا گفت: «رویشگاه جنگلی حرّا در محدوده ای به وسعت ۱۰ هکتار جزو ذخیره‌گاه‌های طبیعی استان محسوب می شود و به عنوان محل رویش گونه ماندابی و شوری‌زی حرّا از اهمیت بالایی برخوردار است.»
وی با بیان اینکه حفظ و حراست از جنگل حرّا بر عهده سازمان منابع طبیعی است، می افزاید: «اخیراً در مجاورت این رویشگاه محدوده‌ای به وسعت ۲ هکتار از طریق اداره راه و شهرسازی برای تکثیر لارو میگو به بخش خصوصی واگذار شده است؛ زمین واگذار شده و جاده دسترسی مربوط به آن در اراضی تحت مالکیت راه و شهرسازی است و از طریق آن اداره واگذار شده است که البته تداخلی با رویشگاه ندارد!»
اقدامات قانونی در صورت تأثیر منفی پروژه بر جنگل حرّا
این مسئول با اشاره به این نکته که به دلیل قرارگیری پروژه در مجاورت رویشگاه در حال بررسی هستیم، تاکید می کند: «پیرو دستور اکید دکتر منصور، معاون وزیر و رئیس سازمان جنگل ها مراتع و آبخیزداری، پیگیری ها و بررسی های لازم صورت می گیرد و چنانچه این پروژه تأثیر منفی بر جنگل حرّا داشته باشد اقدامات قانونی به عمل خواهیم آورد.»
مدیرکل منابع طبیعی بوشهر تأکید کرد: «هرگونه اقدام مقتضی با هماهنگی سایر دستگاه‌های مرتبط نظیر سازمان حفاظت از محیط زیست، شرکت آب منطقه ای و اداره کل راه و شهرسازی و سایر مراجع قانونی صورت خواهد گرفت.»
این در حالی است که برخی مسئولان شهرستان از جمله امام جمعه بندر دیّر و فرماندار این شهرستان خواستار شفاف‌سازی از سوی دستگاه های صادرکننده مجوز این پروژه بوده اند و فعالان و علاقه مندان به محیط زیست نیز تصمیم دارند تا حصول نتیجه قطعی و لغو مجوزها همچنان به اعتراضات و پیگیری های خود در راستای حفظ محیط زیست و جنگل حرّا ادامه دهند.
فعالان محیط زیست دغدغه‌های متفاوتی دارند
«راضیه اشعثی»، پژوهشگر و فعال محیط زیستی در گفت‌وگو با ایسنا جامعه جنگلی حرای دیر را ذخیره گاه بیوسفری این سرزمین توصیف کرده و می افزاید: «فعالان محیط زیست منابع انسانی ما هستند و در شرایط وانفسایی که همه دغدغه آب و نان دارند، متفاوت می اندیشند و دغدغه‌های متفاوتی دارند. پس باید به احساس مقدس و حس مسئولیت اجتماعی فعالان این عرصه احترام گذاشت.»
وی خاطرنشان کرد: «چندین و چند ماه است که دلسوزان شهرستان دیّر در تلاش هستند تا بگویند درختان حرّای تالاب بردستان متعلق به عموم مردم است و جانمایی پروژه‌ی تکثیر لارو میگو در محدوده رویشگاه حرا مناسب نیست. بسیاری از این افراد در حوزه محیط زیست متخصص و کارشناس هستند و باید خواست آنان در مسائل محیط زیستی به عنوان ذینفعان جامعه محلی مورد توجه قرار گیرد»
این فعال محیط زیست با بیان برخی از دغدغه‌های جامعه محلی می افزاید: «متأسفانه مردم و دلسوزان محیط زیست بعد از صدور مجوزها و اجرای کار روی زمین توسط سرمایه گذار مطلع می شوند و در ابتدای سیکل مردم در جریان جزئیات مجوزهای کسب شده از سوی ادارات مرتبط قرار نمی‌گیرند. در این میان همه زیان می بینند، وقت و انرژی زیادی هدر می رود و متاسفانه کار در پیچ و خم‌های اداری سخت و تناقض و تقابل با مردم و جامعه گیر می‌کند.»
سازمان‌های مسئول توپ را در زمین یکدیگر می اندازند
اشعثی ادامه داد: «محیط زیست می گوید هنوز تالاب ثبت نشده و امکان تغییر کاربری وجود دارد. از شرکت آب منطقه ای استعلام کرده ایم و به ما پاسخی داده نشده است، این شرکت تعیین حریم نکرده و باید پاسخگو باشد. اداره راه و شهرسازی می گوید در حوزه شهر دیّر است. شهرداری می گوید برای توسعه شهر به این اراضی نیاز داریم. محیط زیست به عنوان متولی تالاب می گوید ما مجوز نداده ایم و بر اساس کمیسیون ماده۱۱ قانون هوای پاک سرمایه گذار مجوز دریافت کرده است. اداره منابع طبیعی تا همین اواخر سکوت اختیار کرده بود در حالی که درختان منحصر به فرد حرّا منابع ملی ما هستند. متاسفانه سازمان‌های مسئول به جای پذیرش مسئولیت توپ را در زمین یکدیگر می اندازند.»
وی تاکید کرد: «سوال اینجاست اگر تخلفی در صدور مجوز تکثیر لارو در محل رویش حرّاهای خور بردستان-دیّر رخ داده چه کسی پاسخگو است؟ در این خصوص و همچنین ابهامات دیگر پروژه ها و طرح‌های ناقض محیط زیست باید شفاف‌سازی شود؛ این کمترین انتظار مردم است که باید به آن پاسخ داده شود.»
جنگل حرّا قربانی است
جنگل‌های حاره‌ای یا گرمسیری از با ارزش‌مندترین اکوسیستم های ایران و جهان هستند که با توسعه و کاشت این درختان و با توجه به توان جذب بالای آلایندگی‌های صنایع می‌توانند تا حد زیادی در زمینه کاهش آلودگی و همچنین زیست پالایی آب و تنوع زیستی پرندگان، کاهش جمعیت آفات و خسارات اراضی کشاورزی به منطقه کمک کنند.
اما امروز جنگل حرّا بندر دیّر در گیرودار قوانین و سردرگمی نهادهای مسئول در حال قربانی شدن است. نقص یا ایراد قوانین در کنار نبود تعریف مناسب و جامعی از منابع طبیعی و زیستی که متضمن حیات محیط زیست ما باشد دست به دست هم داده تا با نادیده گرفتن حقوق اجتماعی و زیستی نسل‌های آینده تیشه به ریشه‌ی زیست بوم نواحی ارزشمندی چون جنگل‌های حرّا زده شود...
گزارش: «حیدر کاشف»/ خبرنگار ایسنا
[کد خبر:AJ34792]
